To Blog του Don

Ο γάτος Don άνοιξε δικό του blog doncat

Όπως δέχθηκε να μου δανείσει το πρόσωπό του, έτσι θα φιλοξενεί (κατά καιρούς) και κείμενά μου.

Σας περιμένω εκεί. Υπάρχουν ήδη πολλά κείμενα. Κάντε κλικ στο doncat

Το nikosdimou blog θα παραμείνει πάντα στον αέρα για όσους θέλουν να διαβάζουν τα παλιά posts και comments. Σχεδόν όλα είναι διαχρονικά.

"There 'll be no new songs on this old piano
this old piano
this old piano
this old piano of mine..."


ΠΡΟΣ ΝΕΟΥΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ:

Το blog αυτό περιέχει 130 κείμενα του Νίκου Δήμου συνοδευμένα από 25.000 (συνήθως αξιόλογα) σχόλια.

Μπορείτε να τα διαβάσετε κάνοντας κλικ στην αριστερή στήλη με τα αρχεία ανά μήνα.

5 σημεία - με αγάπη

Πρώτο: μία ιστορία:

Είναι ένα ζευγάρι αγαπημένο. Ζούνε μαζί για χρόνια και μοιράζονται τα πάντα. Κάποια στιγμή η γυναίκα ερωτεύεται άλλον – και φεύγει.

Κι εκείνος μένει απαρηγόρητος μες το πένθος. Δεν έχει που να πει τον πόνο του. Ψάχνει λοιπόν να βρει την γυναίκα που τον άφησε, για να της πει για την γυναίκα που τον άφησε.

Έτσι κι εγώ. Τον πόνο μου για αυτούς που άφησα, πρέπει να τον πω σε αυτούς που άφησα. Γιατί αυτοί είναι οι άνθρωποί μου, η οικογένεια μου, οι δικοί μου. Κι έτσι υπαναχωρώ και γράφω σε σας.

Δεύτερο: μια συγγνώμη

Ζητώ να με συγχωρήσετε που δεν άντεξα περισσότερο. Σας το όφειλα, το όφειλα και στον εαυτό μου. Όμως μερικά πράγματα ξεχειλίζουν, δεν μπορείς πια να τα ελέγξεις – και φέρνουν εκρήξεις. Υπάρχουν θέματα τα οποία δεν μπορώ να διαπραγματευθώ, γιατί πονάνε πολύ βαθιά. Ένα από αυτά είναι το Ολοκαύτωμα.

Τρίτο: θεωρίες συνωμοσίας

Διάβασα (πώς θα γινόταν αλλιώς;) όλα τα σχόλια. Όλα έχουν σε κάποιο βαθμό δίκιο – όλες σας οι ερμηνείες είχαν στοιχεία αλήθειας. (Με ξέρετε καλά). Εκτός από αυτές που έλεγαν ότι η κίνησή μου ήταν προσχεδιασμένη. Προς Θεού – αν ήθελα να κλείσω το blog θα διάλεγα ένα πιο όμορφο τρόπο, κι όχι μία άκομψη έκρηξη που σε ένα βαθμό εκθέτει και μένα. Με υποτιμάτε...

Αλήθεια είναι – και το είπαν πολλοί – ότι είχα (και έχω) κουραστεί. Γράψιμο 116 posts, διάβασμα 25.000 και γράψιμο 1750 comments, 500 φωτογραφίες (θέλουν κι αυτές ψάξιμο και επεξεργασία) είναι τεράστιος φόρτος δουλειάς. Και επιπλέον οι άσχετοι, οι χυδαίοι, οι κακόβουλοι, οι επίμονοι...

Τι θα γίνει τώρα;

Δεν ξέρω. Το blog είναι πολύτιμο για μένα – σίγουρα πιο πολύτιμο από ότι για οποιονδήποτε μεμονωμένο επισκέπτη. Θα ήθελα να συνεχίσω. Δεν ξέρω αν μπορώ. Και δεν ξέρω αν πρέπει.

Φοβάμαι ιδιαίτερα την παρακμή, την επανάληψη, το ξέφτισμα. Κι έτσι να μείνει, όπως είναι τώρα, το blog είναι ένα έργο σημαντικό – όχι δικό μου, συλλογικό. Μήπως είναι καλύτερα να μην το χαλάσουμε, συνεχίζοντας;

Από την άλλη πλευρά, αν συμβεί αυτό, η κοινότητα που έχει σχηματιστεί γύρω και μέσα στο blog, θα χαθεί. Κι είναι ίσως το πιο πολύτιμο κέρδος μας.

Γι αυτό επαναλαμβάνω: δεν ξέρω. Θέλω χρόνο.


Ένα ευχαριστώ

Επειδή μου έχετε δώσει πολλά. Πολύ περισσότερα από ότι φαντάζεστε. Ανάμεσα σε άλλα, πολλά και ωραία μηνύματα, έλαβα χθες βράδυ ένα από τα ωραιότερα γράμματα που έχω δεχθεί...

Θα τελειώσω με τον τελευταίο στίχο από ένα τραγούδι της Marlene Dietrich:

Ich sage nicht Adieux – ich sage Aufwiedersehen…

(Δεν λέω αντίο – λέω εις το επανιδείν)

Ενδιαφέρουσες στατιστικές

Ο Broccoli έφτιαξε μία σειρά στατιστικές αναλύσεις του blog μας και μου έστειλε ένα email με παραπομπή σε ιστοσελίδα όπου τις έχει ανεβάσει.

H ιστοσελίδα έχει πέσει (λόγω καταλήψεων) και έβαλα εδώ τα βασικά στοιχεία (χωρίς τους πίνακες.)




nikosdimou.blogspot.com statistics
2/1/2006 - 16/5/2006

----------------------------------------
Posts:

Συνολικά Posts 113
Posts/Μήνα (ΜΟ) 25.11
Posts/Μέρα (ΜΟ) 0.83

Top-10 Posts (σε # σχολίων):

Τίτλος Ημ/νία Σχόλια

Ω γλυκύ μου έαρ... 22/04/2006 677
sextus for sex 24/01/2006 531
Περί έρωτος 26/03/2006 529
Ο Θάνατος της Μαρίας 11/05/2006 496
ΚΑΡΑ -χασάν, -μανλής, -τζαφέρης... 9/05/2006 477
Γυναίκας εγκώμιο 8/05/2006 470
Ένας που άλλαξε τη ζωή μας 5/05/2006 457
Πάθος στην οθόνη 11/04/2006 446
Αδυναμία μίσους 14/05/2006 420
O τρελός με τα πουλιά 2/05/2006 419


Σχόλια:

Συνολικά Σχόλια 24158
Έγκυρα Σχόλια 23230
Σβησμένα Σχόλια 927
Σχόλια/Μήνα (ΜΟ) 5368
Σχόλια/Μέρα (ΜΟ) 179
Σχόλια/Ώρα (ΜΟ) 7.45
Σχόλια/Post (ΜΟ) 213.78
Μέσο Μήκος Σχολίων (χαρακτήρες) 550.5
Αριθμός Λέξεων / Σχόλιο (ΜΟ) 45.3

Χρήστες:

Συνολικοί Χρήστες (by ID) 1110
Χρήστες/Post (ΜΟ) 59.6

User names με πολλαπλά IDs:

User name ID's

aphrodite 35 (!!!)
to ena kai to mhden 18
George 5
Hra 5
traveller 4


Top-40 πιο Eνεργοί Xρήστες (Σχόλια/Post):

User Name Σχόλια/Post (MO)

1. Nikos Dimou 14.95
2. mickey 8.81
3. Γεωργία Μ. 8.38
4. harry 7.56
5. aphrodite 5.58
6. glenn 5.48
7. saltarw_sto_keno 5.04
8. heinz 4.72
9. paragrafos 4.56
10. the resident 3.35
11. Yannis H 3.09
12. NewLens 2.92
13. badlydrawnboy 2.70
14. takis vasilopoulos 2.56
15. alombar42 2.50
16. MainMenu 2.50
17. Εργοτελίνα 2.35
18. tassos_papadakis 2.35
19. andy dufresne 2.22
20. Houlia 2.19
21. blade runner 2.19
22. Zoros 2.15
23. Dormammu 1.89
24. Αιγυπτία 1.82
25. Cyber-Dust 1.81
26. apousia 1.64
27. Μαύρος Γάτος 1.58
28. chris 1.55
29. epikairos 1.47
30. querrero 1.40
31. cyrusgeo 1.35
32. hioniam 1.19
33. Jacobo 1.16
34. Stathis 1.15
35. gravoura 1.14
36. Yosemite Sam 1.09
37. cobden 1.08
38. synas 1.06
39. half-blood_phoenix 1.05
40. maika 1.01

Συγκεντρωτική Κατάταξη...

Top-40 Χρήστες - Συμμετοχή:

User Name Ποσοστό Σχολιασμένων Posts

1. Nikos Dimou 100.00
2. harry 88.50
3. Γεωργία Μ. 78.76
4. saltarw_sto_keno 76.99
5. Yannis H 75.22
6. mickey 73.45
7. the resident 61.06
8. alombar42 61.06
9. paragrafos 54.87
10. Dormammu 53.98
11. MainMenu 53.98
12. Zoros 53.10
13. epikairos 53.10
14. Cyber-Dust 52.21
15. tassos_papadakis 49.56
16. takis vasilopoulos 47.79
17. cyrusgeo 46.02
18. Μαύρος Γάτος 45.13
19. apousia 45.13
20. blade runner 45.13
21. chris 44.25
22. gravoura 42.48
23. glenn 41.59
24. raffinata 40.71
25. Stormrider 38.94
26. CESAR 38.94
27. andy dufresne 36.28
28. traveller 35.40
29. Jacobo 34.51
30. cobden 33.63
31. MIRACLE 33.63
32. Houlia 33.63
33. gargoyle 32.74
34. querrero 32.74
35. badlydrawnboy 32.74
36. aphrodite 31.86
37. basik 31.86
38. Takis Alevantis 31.86
39. NP 31.86
40. hem 30.97


Top-20 Σεντονάδες:


User Name Μέσο Μήκος Σχολίων Λέξεις/Σχόλιο (ΜΟ)

1. Lefteris Kritikakis 1398.00 113.90
2. Black Swan 1330.75 106.20
3. Υποκείμενο δικαίου 1245.65 100.05
4. Rain Man 1167.78 95.06
5. blade runner 1080.78 86.81
6. querrero 1002.84 86.40
7. podilatis 982.52 77.73
8. Dion.M. 967.08 74.38
9. mickey 892.62 71.50
10. Zoros 875.72 69.78
11. aphrodite 806.72 67.90
12. Φιντείας...Finteias 796.62 63.81
13. MIRACLE 762.07 61.45
14. Takis Alevantis 733.48 60.74
15. paragrafos 709.35 57.00
16. Yannis H 692.61 56.28
17. Blue Oji 671.34 56.55
18. cobden 664.20 53.83
19. kkai-Lee 647.79 51.00
20. Cyber-Dust 644.58 52.48


Top-10 Σεντόνια:

User Name Τίτλος Post Μήκος Σχολίου

1. ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ Ο ΤΟΥΡΚΟΦΑΓΟΣ Ευρώπη χωρίς Εβραίους; 30852
2. Εργοτελίνα 28288
3. Σκοταδιστής Τα όρια της σάτιρας 22387
4. expaganus Ο Ιούδας τώρα δικαιώνεται! 22248
5. Non Private Life Ω γλυκύ μου έαρ... 17399
6. expaganus Ο Ιούδας τώρα δικαιώνεται! 16989
7. Axuro Εθνικόν... το αληθές! 16126
8. Εργοτελίνα Που ανήκω 16055
9. Παναγιώτης Δημητράς Blues Andaluz 13306
10. expaganus Ο Ιούδας τώρα δικαιώνεται! 11446


Top-20 Χρήστες με Σβήσμένα Σχόλια:

User Name Αριθμός deleted Σχολίων

1. paragrafos 99
2. harry 80
3. mickey 39
4. diamantis 38
5. NewLens 37
6. saltarw_sto_keno 33
7. the resident 25
8. heinz 24
9. aphrodite 21
10. takis vasilopoulos 19
11. Zoros 16
12. Αιγυπτία 15
13. Cyber-Dust 13
14. glenn 13
15. Υποκείμενο δικαίου 12
16. anathrika 12
17. blade runner 11
18. maika 10
19. Μαύρος Γάτος 9
20. flying smurf 9

Νομίζω πως οι πίνακες και τα στοιχεία σηκώνουν πολύ ...σχόλιο.

Χαίρομαι που τα IDs των συμμετεχόντων υπερβαίνουν τα 1100 (αυτό δείχνει πως δεν είμαστε κλειστό club).

Ελάχιστοι έχουν πολλαπλά IDs - με πρωταγωνίστρια την Αφροδίτη που αναγκαζόταν στην αρχή (λόγω προβλήματος στο Firewall του υπολογιστή) να κάνει κάθε φορά νέα registration

Στις συνολικές επισκέψεις έχουμε περάσει τις 190.000 (θυμίζω ότι ο μετρητής μπήκε μία εβδομάδα αργότερα) και τον μέσον όρο των 2000 ημερησίως.

Θερμές ευχαριστίες στον broccoli. Δεξιά απεικονίζεται το Γκνάκι.

Επιστήμη ή Μαγεία;

Τον τελευταίο χρόνο γράφω στο περιοδικό Discovery and Science. Επειδή δεν είμαι επιστήμονας δεν γράφω επιστημονικά κείμενα – αλλά επιστημολογικά (η επιστημολογία είναι κλάδος της φιλοσοφίας). Αναλύω τις μεθοδολογικές προϋποθέσεις διαφόρων πρακτικών που εμφανίζονται σαν επιστήμες, ενώ η επιστημονική κοινότητα τις απορρίπτει ως ψεύδο-επιστήμες.

Μερικές είναι απλώς προσοδοφόρες απάτες, όπως η αστρολογία, μερικές άλλες γενικά αστείες, όπως το Φενγκ Σούι. Αλλά υπάρχουν και άλλες που έχουν φανατικούς και σημαντικούς οπαδούς, όπως η ομοιοπαθητική.

Η έρευνα που έκανα με οδήγησε στο συμπέρασμα ότι η ομοιοπαθητική δεν είναι επιστήμη. Δεν ανταποκρίνεται σε κανένα ορισμό και σε κανένα κριτήριο από αυτά που ορίζουν την επιστημονική σκέψη και πρακτική.

Και είναι απόλυτα φυσικό: όταν διατυπώθηκε αυτή η θεωρία, το 1810, από τον Γερμανό Hahneman – δεν γνωρίζαμε ακόμα τίποτα από το πως κινούνται και δρουν οι νοσογόνοι παράγοντες. Ούτε τα μικρόβια είχαν ανακαλυφθεί, ούτε οι ιοί, ούτε οι βάκιλοι. Τα βακτηρίδια ανακαλύφθηκαν, ταξινομήθηκαν και συσχετίστηκαν με ασθένειες πολλά χρόνια μετά.

Ο Hahneman πήρε την συλλογιστική του από την συμπαθητική μαγεία. Εκεί, κάνεις ομοιοπαθητικές ενέργειες για να ξορκίσεις το κακό ή να το επιφέρεις. Ή λογική του στηρίζεται σε καθαρά μεταφυσικές προϋποθέσεις.

Οι ομοιοπαθητικοί ισχυρίζονται ότι τα φάρμακά τους λειτουργούν με βάση την ιπποκράτειο αρχή «διά τα όμοια νόσος γίνεται και διά τα όμοια προσφερόμενα εκ νοσευόντων υγιαίνονται» (δηλαδή: με αυτά που προκαλούν την νόσο, με τα ίδια την θεραπεύει).Ας αφήσουμε που κανείς πια δεν ασκεί την ιατρική του Ιπποκράτη, ακόμα και αυτή η πρακτική, ισχύει μόνο για το πρώτο χάπι της ομοιοπαθητικής θεραπείας. Τα υπόλοιπα χάπια (ένα κάθε μέρα) περιέχουν υποτίθεται την ίδια ουσία ή μίγμα με το πρώτο, αλλά σε πάρα πολύ μεγάλη αραίωση. Τόσο μεγάλη, που έρευνες έχουν δείξει ότι συνήθως περιέχουν κατά μέσο όρο δυο-τρία μόρια της αρχικής ουσίας, και σε μερικές περιπτώσεις κανένα! «Είναι το ίδιο σαν να πιεις ένα ποτήρι νερό» είπε στον Observer (26.12.2005) ο Edzard Ernst καθηγητής εναλλακτικής ιατρικής στο πανεπιστήμιο του Exeter.

Όποτε υποβλήθηκε σε πειραματικό έλεγχο, η ομοιοπαθητική απέτυχε. Χαρακτηριστική είναι η έρευνα που δημοσιεύθηκε το περασμένο καλοκαίρι στο Lancet (in.gr 27.8.05). To συμπέρασμα της: οι ομοιοπαθητικές θεραπείες έχουν παραπλήσια δραστικότητα με τα ψευδοφάρμακα (placebo) τα οποία χορηγούνται στους ασθενείς για να τους κάνουν να νομίζουν ότι είναι καλύτερα.

Μάλιστα, το Lancet αναφέρει σε κύριο άρθρο που συνοδεύει τη σχετική έρευνα ότι ο χρόνος για περαιτέρω μελέτες έχει πια λήξει, οι γιατροί πρέπει να είναι ειλικρινείς με τους ασθενείς τους όσον αφορά την «έλλειψη ωφέλειας» της ομοιοπαθητικής.

Στην έρευνα αυτή. την μεγαλύτερη που έγινε επάνω στο θέμα, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βέρνης στην Ελβετία, με επικεφαλής τον Ματίας Έγκερ, συνέκριναν κλινικές δοκιμές ομοιoπαθητικών φαρμάκων με συγκρίσιμες μελέτες της κλασσικής ιατρικής. Η ομάδα ανασκόπησε τη διεθνή βιβλιογραφία για το διάστημα 1995-2003 και εντόπισαν 110 έρευνες της ομοιοπαθητικής και 110 αντίστοιχες ιατρικές μελέτες.

Στη συνέχεια, χρησιμοποίησαν εξελιγμένα στατιστικά εργαλεία για να βαθμολογήσουν τα αποτελέσματα των μελετών όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του δοκιμαζόμενου φαρμάκου. Όσες μελέτες έφεραν σκορ κάτω από 1,0 θεωρήθηκαν αποτελεσματικές, συγκρινόμενες με placebo.

Η γενική βαθμολογία υπολογίστηκε στο 0,96 για την ομοιοπαθητική και 0,67 για την κλασσική ιατρική, όπως αναφέρει το Reuters. Ο Δρ Έγκερ καταλήγει έτσι στο συμπέρασμα ότι τα αποτελέσματα δεν προσφέρουν: «καμία πειστική ένδειξη ότι η ομοιοπαθητική ήταν ανώτερη από το placebo, ενώ για τη συμβατική ιατρική παρέμενε ένα σημαντικό όφελος».

Αλλά και ο καθηγητής Ernst, που αναφέραμε πιο πάνω, έκανε δύο πειράματα. Στην μία περίπτωση χορήγησε σε μία ομάδα από εγχειρισμένους ασθενείς ένα κλασικό ομοιοπαθητικό φάρμακο, το βάμμα αρνικής, που υποτίθεται ότι θεραπεύει τα τραύματα. Στην άλλη ομάδα έδωσε ένα όμοιο ψευτο-placebo. Ήταν τυφλό τεστ – οι ασθενείς, αλλά και οι γιατροί δεν γνώριζαν ποιος έπαιρνε τι. Δεν υπήρξε καμία διαφορά στην αποθεραπεία των τραυμάτων.

Σε μία άλλη μελέτη ανέθεσε σε πέντε ομοιοπαθητικούς να παρακολουθήσουν παιδιά που έπασχαν από άσθμα. Είπε στον Observer: «Υποτίθεται ότι τα παιδιά αντιδρούν καλύτερα από τους ενήλικες στην ομοιοπαθητική και ότι το άσθμα ανταποκρίνεται ειδικά καλά σε ομοιοπαθητικές θεραπείες. Όμως και πάλι δεν βρήκαμε καμία ένδειξη ότι η ομοιοπαθητική έχει αποτελέσματα».

Παρόλη την απουσία οποιωνδήποτε επιστημονικών αποδείξεων για την αποτελεσματικότητα της, η ομοιοπαθητική έχει γίνει κάτι σαν θρησκεία, με φανατικούς υποστηρικτές. Έτσι, κάτω από την πίεση των οργανωμένων οπαδών, το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας χρηματοδοτεί πέντε ομοιοπαθητικά νοσοκομεία. Στις ΗΠΑ ο οφθαλμίατρος και πολιτικός Royal Samuel Copeland (ήταν γερουσιαστής από το 1923 ως το 1938), φανατικός ομοιοπαθητικός, κατάφερε να περάσει από το Κογκρέσο την Ομοιοπαθητική Φαρμακοποιία στο Food and Drug Act του 1938, δίνοντας στην ομοιοπαθητική μία νόμιμη υπόσταση.

Όλα αυτά δεν θα ενοχλούσαν κανένα αν δεν αφορούσαν την υγεία των ανθρώπων. Υπάρχουν συχνές περιπτώσεις – πολλοί γιατροί θα σας διηγηθούν ανάλογες – όπου κάποιος ασθενής, επιμένοντας στις ομοιοπαθητικές θεραπείες, έχασε την υγεία του – καμιά φορά και την ζωή του. Φυσικά ο κάθε πολίτης είναι ελεύθερος να εμπιστευτεί την τύχη του – και των δικών του – όπου θέλει: στον αστρολόγο, στο μέντιουμ, ακόμα και στον μάγο της φυλής. Αλλά θα πρέπει να είναι ενήμερος για τις πιθανές επιπτώσεις...

Παράθυρα σε άλλον κόσμο

Δεν ξέρω αν μία εικόνα αξίζει δέκα χιλιάδες λέξεις – αλλά αυτό το post θα έχει πολλές εικόνες και λίγες λέξεις.

Θέλω να μιλήσω για μερικούς ζωγράφους που αγαπώ. Ο πρώτος είναι ο Γιάννης Σπυρόπουλος. Είχα την χαρά να τον γνωρίσω προσωπικά, αυτόν και την σύζυγό του Ζωή (που ήταν κυριολεκτικά η ζωή του). Γίναμε φίλοι. Βοήθησα να συσταθεί το Ίδρυμα Γιάννη και Ζωής Σπυροπούλου και κάποτε έγινα πρόεδρός του.

Πριν τον γνωρίσω, είχα επισκεφθεί το σπίτι-μουσείο του στην Εκάλη και είχα γράψει μερικές λέξεις για την ζωγραφική του:

«Στέκομαι στη μέση μίας ευρύχωρης κατάλευκης αίθουσας. Από Μεγάλα Ανοίγματα κρεμασμένα στους τοίχους βλέπω, για πρώτη φορά, να εισορμά ο Άλλος Χώρος.

Ο Άλλος Χώρος είναι ο δικός μας — το εσωτερικό διάστημα του ανθρώπου. Εκεί όπου σκέψη, ζωή, ενέργεια, γίνονται καθαρό φως και σκοτάδι.

Κάθε Μεγάλο Άνοιγμα είναι μια αφάνταστα συμπυκνωμένη επιφάνεια από σφύζον σκότος (ή φως) σε όλες τις παραλλαγές: πότε εκτυφλωτικό μαύρο, πότε χαώδες καφέ και πότε νεκρό γκρίζο.

Μέσα στα Μεγάλα Ανοίγματα υπάρχουν και μικρά: σημεία ζωντανού χρώματος — έντονες ώχρες, φαρμακερά πράσινα, διαπεραστικά κόκκινα, παγωμένα λευκά.
Για πολλή ώρα δεν μπορώ να αρθρώσω λέξη. Αισθάνομαι αιχμάλωτος μαγνητικών πεδίων. Κάθε Άνοιγμα με τραβάει σαν δίνη. Ίλιγγος με καταλαμβάνει όταν χάνω το βλέμμα μου στον πυρήνα τους.

Μιλάω για πίνακες, αλλά η λέξη Ανοίγματα μου φαίνεται, πιο καίρια, γιατί πραγματικά οι πίνακες αυτοί είναι παράθυρα προς το εσωτερικό του ανθρώπου.

Μιλάω για μια ζωγραφική που μπόρεσε να οριοθετήσει, να απεικονίσει και να οργανώσει το μεταφυσικό χάος. Μιλάω για έναν από τους μεγαλύτερους ζωγράφους μας: τον Γιάννη Σπυρόπουλο».

Ο Σπυρόπουλος είναι ο μόνος Έλληνας ζωγράφος που έχει τιμηθεί με το μεγάλο βραβείο της UNESCO. Έργα του βρίσκονται σε μουσεία και συλλογές σ' όλο τον κόσμο.

Στο σπίτι μου σήμερα περιβάλλομαι από Σπυρόπουλους. Αλλά και Σικελιώτη (ένα γυμνό του το περίμενα – ή με περίμενε – είκοσι χρόνια μέχρι να μπορέσω να το αποκτήσω) και Βασιλείου και παλιότερους, σε οικογενειακές προσωπογραφίες.

Αγαπώ και άλλους ζωγράφους:

Από τους παλιούς λατρεύω τον Βολανάκη. Για ώρες και μέρες έχω χαθεί, ζήσει, περιπλανηθεί στα λιμάνια και στις παραλίες του

Τα εξαϋλωμένα, ιδεαλιστικά οράματα του Παρθένη με κάνουν να ονειρεύομαι.

Από τους τοπιογράφους ο Μαλέας και ο Παπαλουκάς με συγκινούν ιδιαίτερα. Ο δεύτερος χτίζει με χρώματα με τον τρόπο του Cezanne.

O 90χρονος Μόραλης με συναρπάζει ακόμα – όπως και ο πρώιμος Χατζηκυριάκος.

Που να χωρέσουν όλοι σε ένα post! Θα επανέλθω...

Η ζωή μου όλη...

Άρχισα να καπνίζω όταν ήμουν 16 χρόνων. Ο λόγος; Σε μία εκδρομή του σχολείου είδα ένα μεγαλύτερο συμμαθητή, που τον θαύμαζα, να καπνίζει και ένιωσα την ανάγκη να το κάνω κι εγώ.

Τα επόμενα 22 χρόνια κάπνιζα σαν φουγάρο. Είχα φτάσει τα 4 (μεγάλα) πακέτα την ημέρα.

Ένα πρωί, μετά από ξενύχτι, ξύπνησα και δεν μπορούσα να αναπνεύσω. Η τραχεία μου ήταν γεμάτη από κατάλοιπα πίσσας και νικοτίνης.

Αποφάσισα να το κόψω. Για τρεις μέρες δεν κάπνισα καθόλου. Την τρίτη είχα μία πολύ δύσκολη σύσκεψη με ένα πελάτη ιδιαίτερα ιδιότροπο. Κάποια στιγμή άρχισα να τρέμω από τα νεύρα μου – και τα συμπτώματα στέρησης.

Ζήτησα συγγνώμη για δύο λεπτά, κατέβηκα δύο δρόμους, πήγα στον Ψαρρό και γύρισα με ένα τσιμπούκι, καπνό και όλα τα απαραίτητα σύνεργα.

Για δύο περίπου χρόνια παιδευόμουν με τσιμπούκια και πίπες – είχα αγοράσει και μερικές πανάκριβες straight briar από τον Dunhill στο Λονδίνο – μία μικρή συλλογή. Αλλά κάποια στιγμή βαρέθηκα να κουβαλάω όλα αυτά τα σύνεργα. Είχα εντωμεταξύ αποτοξινωθεί σταδιακά κι έτσι πέρασα στην ολότελα άκαπνη ζωή.

Όπως κάθε παλιός καπνιστής – σύντομα έγινα αντικαπνιστής. Με ενοχλεί φοβερά ο καπνός των άλλων. Στο σπίτι μου το κάπνισμα επιτρέπεται μόνο στην βεράντα. Ευτυχώς η συμβία μου – ως γιατρός – είναι ακόμα πιο αντί και από μένα.

Αυτά, τα προσωπικά. Και πάμε τώρα στα άλλα:

Φέτος, ως λαός, ξαναπήραμε δύο πρωτιές. Στα θανατηφόρα τροχαία και στο κάπνισμα. Στο τελευταίο μας είχαν περάσει οι Γιαπωνέζοι, αλλά αυτοί, όπως και οι περισσότεροι άλλοι λαοί, πέρασαν στη μείωση – ενώ εμείς στην αύξηση (και μάλιστα γενναία: 15%). Μία νέα έρευνα της ΕΣΥΕ δείχνει ότι στους νέους κάτω από 24 το ποσοστό καπνιστών είναι ήδη 34,2% για να φτάσει 59,1 στους μεγαλύτερους (69,6% στους άνδρες).

Δεν είναι ανάγκη να υπενθυμίσω πως οι μισοί από τους συστηματικούς καπνιστές θα πεθάνουν από αίτια σχετιζόμενα με το τσιγάρο. Ότι το κάπνισμα είναι η πρώτη αιτία θανάτου στον κόσμο – ανάμεσα σε αυτές που μπορεί να προληφθούν (preventable). Ότι κάθε τσιγάρο αφαιρεί 6 λεπτά από τη ζωή μας... Κι ότι το παθητικό κάπνισμα (το να αναπνέεις τον καπνό των άλλων) μπορεί να είναι επιβαρυντικό στο 50% του ενεργητικού.

Μία πρόσφατη επίσκεψη στην Ιταλία – όπου το τσιγάρο απαγορεύθηκε ολότελα στους δημόσιους χώρους – μου έδωσε μία πρωτοφανή εμπειρία. Φανταζόμουν πως οι Ιταλοί, λαός μεσογειακός και ολίγον αναρχικός, θα την εφάρμοζε με τον «δικό μας» τρόπο – δηλαδή ...καθόλου (ισχύει και σε μας – είναι νόμος της Ε. Ε.).

Ε, λοιπόν ήταν απίθανο, ΠΟΥΘΕΝΑ δεν κάπνιζε – ΚΑΝΕΙΣ! Οι Έλληνες της παρέας βρίζανε και βλαστημάγανε: «Τι φασισμός είναι αυτός!» «Αυτοί έγιναν χειρότεροι από τους Αμερικάνους!». Στα εστιατόρια, τα μπαρ, τα ξενοδοχεία, δεν υπήρχε ούτε καν ιδιαίτερος χώρος καπνιστών. Μόνο στον δρόμο...

Εγώ, βέβαια, ένιωθα θαυμάσια που επιτέλους μπορούσα να κάθομαι κάπου χωρίς να τσούζουν τα μάτια μου και να μυρίζουν μετά τα ρούχα μου.

Όποτε όμως το συζητώ με Ρωμιούς, η λέξη φασισμός επανέρχεται. Για μένα φασισμός είναι ο καπνός του άλλου.

Σε ένα γραφείο, όπου εργάζονται πέντε άτομα, υπάρχει ένας μη καπνιστής. Πόσες πιθανότητες έχει να επιβάλει στους άλλους τέσσερις να μην καπνίζουν; Στην Ελλάδα, καμία...


Η ζωή μου όλη
Είναι ένα τσιγάρο
Που δεν το γουστάρω
Αλλά το φουμάρω...

Αδυναμία μίσους

Ανταλλάσσοντας σχόλια με πολλούς στο post περί Κύπρου κατάλαβα κάτι καινούργιο για μένα.

(Δεν ισχύει μόνο το γηράσκω αεί... αλλά και το γεγονός ότι το Internet είναι ένα απίθανο μέσο επικοινωνίας και αλληλοδιδασκαλίας. Μερικοί λένε πως μαθαίνουν από μένα – αλλά και εγώ μαθαίνω από εσάς).

Διαβάζοντας σχόλια πολλών (ανάμεσά τους και της αγαπητής μου Αφροδίτης) που μιλούσαν για το τι είχαν υποστεί οι πρόγονοί τους από τους Τούρκους, και τι σημάδια είχαν αφήσει μέσα τους αυτές οι ιστορίες, αντέδρασα περίεργα. Απόρησα με τις αντιδράσεις τους. Μάλιστα π. χ. μάλωσα την Αφροδίτη, διότι ενώ έχει ένα λαμπερό μυαλό, δεν κατόρθωσε να σκορπίσει το σκοτάδι μέσα της.

Μετά που το ξανασκέφθηκα κατάλαβα ότι η αντίδρασή μου οφείλεται σε μία δική μου ιδιότητα. Μπορεί να είναι κουσούρι – μπορεί και αναπηρία. Δεν μπορώ να νιώσω «συλλογικό μίσος».

Κι εμένα συγγενείς μου χάθηκαν από τους Τούρκους (παλιότερα) από τους Γερμανούς (στην Κατοχή) από τους Ελασίτες (στον Εμφύλιο). Δεν νιώθω όμως απολύτως τίποτα απέναντι σε αυτές τις κατηγορίες των ατόμων. Αν μου φέρνανε τον συγκεκριμένο άνθρωπο που σκότωσε την αγαπημένη ξαδέρφη μου στον εμφύλιο – ναι, γι αυτόν κάτι θα ένιωθα (δεν ξέρω αν θα ήταν μίσος, μετά από τόσα χρόνια...). Αλλά μόνο γι αυτόν – όχι για τον λαό του, την παράταξή του, την φυλή του.

Δεν μπορώ λοιπόν να καταλάβω πώς μπορεί κανείς να μισήσει (ή και να αγαπήσει) ένα αφηρημένο σύνολο ανθρώπων. Που για μένα είναι μόνο μία λέξη, ένα όνομα, μία συνομοταξία. Μέσα της θα υπάρχουν και άγιοι και δαίμονες και πολιτισμένοι και βάρβαροι.

Ειδικά για το μίσος, πρέπει να πω ότι μου είναι ξένο. Με έχουν πληγώσει και αδικήσει αρκετές φορές, μου έχουν κάνει πράγματα που σε άλλους συνήθως προκαλούν μίσος. Εγώ έχω νιώσει αντιπάθεια, απέχθεια, αποστροφή... αλλά μίσος, αυτό το αβυσσαλέο συναίσθημα που θέλει τον αφανισμό του άλλου, δεν το ξέρω. Ίσως να ήμουν τυχερός. Στα 71 χρόνια μου δύο συναισθήματα μου είναι άγνωστα: το μίσος και ο φθόνος. (Όχι η ζήλια... ο φθόνος).

Κάνω λοιπόν αυτή τη δημόσια εξομολόγηση, γιατί φοβάμαι ότι μερικοί παρεξήγησαν την αδυναμία μου να μισήσω «τους Τούρκους» (συλλογικά) ως ...Τουρκοφιλία.

Ούτε φιλία – ούτε μίσος. Τα σύνολα μου είναι αδιάφορα. Τα άτομα, όχι.

(Ήταν πολύ μεγάλο για σχόλιο - και το έκανα post. Εσείς μπορείτε να συνεχίσετε τα σχόλια στα προηγούμενα).

Τόλια!

Θυμάμαι την μητέρα μου.

Της χρωστάω πολλά – θετικά και αρνητικά. Την ευαισθησία μου αλλά και τις φοβίες μου. Όλη μου την εφηβεία την πέρασα αμυνόμενος – ενάντια στην αδηφάγο αγάπη της.

Και της οφείλω μία παιδική ηλικία όλο τρυφερότητα και τρόμο. Να πως την περιγράφω στους «Δρόμους»:


Θυμάμαι τα βράδια που πέθαινε η μητέρα. Ακροπατούσαμε στις μύτες των ποδιών. Σιωπή και σκοτάδι στο σπίτι. Εκείνη, ανακαθισμένη στο κρεβάτι φορώντας ροζ πλεκτή liseuse, με βλέμμα απλανές περίμενε καρτερικά τον γιατρό ή τον θάνατο.

Ερχόταν ο πρώτος αλλά συμπεριφερόταν σαν τον δεύτερο. Ο «Κουτσός» έμπαινε σέρνοντας άσχημα το στραβό του πόδι, την έπιανε από το λαιμό και την στραγγάλιζε. Η μητέρα γινόταν μπλε, τα μάτια της πετιόνταν έξω - μέχρι που την τελευταία στιγμή της χαριζόταν πάλι η αναπνοή. Ήταν η μόνη τότε γνωστή αντιμετώπιση για την ‘παροξυντική ταχυκαρδία’. Τρομακτικό θέαμα για ένα πεντάχρονο παιδί που κρυφοκοίταζε από την χαραμάδα της πόρτας κι έβλεπε να πνίγουν την μάνα του.

Ωστόσο, τώρα που το σκέπτομαι καταλαβαίνω πως, για την μητέρα, η κρίση της παροξυντικής ήταν κάτι σαν την μεγάλη της στιγμή. Την θυμάμαι να αρωματίζεται και να βάφεται, να φοράει την ακριβή και περίτεχνη liseuse, ενώ η καρδιά της έτρεχε με διακόσιες πενήντα σφύξεις. Και δεν ξέραμε τότε - κανείς, ούτε οι γιατροί - πως οι κρίσεις αυτές ήταν σχετικά ακίνδυνες.

Στολιζόταν για να υποδεχθεί την μοίρα της, με μια γενναιότητα που δεν θα την περίμενε κανείς από έναν τόσο ευαίσθητο και αδύναμο άνθρωπο.

Δεν ήταν ακριβώς υποχόνδρια. Δεν φανταζόταν ανύπαρκτες αρρώστιες - προκαλούσε υπαρκτές και τις μεγέθυνε. Σωματοποιούσε κάθε ψυχική της κατάσταση, έτσι που, τελικά, γινόταν οργανικό πρόβλημα.

Χαϊδεμένο παιδί, τελευταίος απόγονος μιας παλιάς αρχοντικής οικογένειας, έπασχε από κάτι που θα ονόμαζα: το `σύνδρομο του μπιζελιού'. (Σαν την πριγκίπισσα, στο παραμύθι του Άντερσεν, που ένιωθε το μπιζέλι μέσα από είκοσι στρώματα και είκοσι παπλώματα). Υπερευαίσθητη, είχε την τάση να ερμηνεύει και να προεκτείνει κάθε σύμπτωμα και να φαντάζεται συνέπειες και επιπτώσεις.

Όχι μόνο για τον εαυτό της - και για τους άλλους. (Π. χ. εμένα. Εκεί γινόταν έτερο-υποχόνδρια! Ο μοναχογιός της, το μοναχοπαίδι της, κάτι θα είχε! Εκτός από τις αμοιβάδες, χρόνια με βασάνιζε με ένα "φύσημα" καρδιάς που κανείς γιατρός δεν μπορούσε να ακούσει).

Αλλά τα δικά της νοσήματα υπήρχαν. Πέρασε, εκτός από τη περιπέτεια της καρδιάς - όπου με συμβουλή κορυφαίων καρδιολόγων έμεινε κλινήρης επτά ολόκληρα χρόνια - και πολλές άλλες συγκεκριμένες αρρώστιες. Μερικές από αυτές οδήγησαν σε εγχειρήσεις: πέτρες στη χολή και στα νεφρά, σκωληκοειδίτις, καρκίνος στο μαστό.

Όμως, πέρα από όλα τα άλλα, από μία στιγμή και πέρα, η αρρώστια είχε γίνει για την μητέρα τρόπος ζωής. Ήταν η μόνη δυνατότητα που βρήκε να υπάρχει, να απασχολεί, να επικοινωνεί.

Ζητούσε μία τρυφερότητα και μία θαλπωρή που ποτέ δεν της δόθηκε (ίσως μόνο στα παιδικά της χρόνια). Προσπάθησε να τις υποκαταστήσει με το ενδιαφέρον και την συμπόνια που γεννά η ασθένεια. Σισύφεια επιχείρηση: στην αρχή πετυχαίνει - μετά όμως το περιβάλλον κουράζεται και σε υποχρεώνει να καταφεύγεις σε όλο και πιο δραματικές μορφές έκκλησης. Ο άτυχος γάμος της ενίσχυσε την τάση που της είχαν καλλιεργήσει από παιδί να προκαλεί την προσοχή με το παράπονο.

Άτυχος γάμος - και για τους δύο. Πού βρέθηκαν αυτοί οι άνθρωποι και πώς αποφάσισαν να συμβιώσουν; Όχι διαφορετικοί, ούτε καν αντίθετοι - χειρότερα: αντιφατικοί, αναιρετικοί ο ένας του άλλου. Έζησαν τριάντα τόσα χρόνια μαζί χωρίς ποτέ να καταλάβουν τίποτα για τον σύντροφό τους - ούτε τα κίνητρα, ούτε τους στόχους ούτε καν τις καθημερινές αντιδράσεις.

Έφηβος κατανόησα με τρόμο ότι ο καθένας τους ενδόμυχα πίστευε πως ο άλλος δεν ήταν φυσιολογικός άνθρωπος, πως είχε μπλέξει με κάποιον που δεν ήταν στα καλά του.

Κι όμως ήταν και οι δύο απόλυτα σωστοί με τον τρόπο τους. Εκπροσωπούσαν διαφορετικούς χώρους, άλλες παραδόσεις, αλλιώτικους τύπους ανθρώπων. Η ευαίσθητη καλλιεργημένη κληρονόμος μιας (αρχικά αριστοκρατικής, μετέπειτα μεγαλοαστικής) ιταλοχιωτοσυριανής παράδοσης εξακοσίων και χρόνων - και ο τετραπέρατος δυναμικός ορεσίβιος (ηπειρώτης από πατέρα, μοραΐτης από μάνα) ήταν, ο καθένας τους, ένας πλήρης, ουσιαστικός και σημαντικός άνθρωπος. Μόνο που η μία ήταν όλο διαίσθηση, φινέτσα και τρυφερότητα - ο άλλος έσφυζε από πάθος, φιλοδοξία και λογική. Ότι συμβατικές και κοινότοπες διακρίσεις μπορεί να κάνει κανείς, ισχύουν εδώ: καρδιά - νους, συναίσθημα - ένστικτο, εσωστρέφεια - εξωστρέφεια, έλασσον - μείζον και (γιατί όχι;) νησί - βουνό.

Συχνά τους νιώθω ακόμα να παλεύουνε, μέσα μου.

Η μητέρα πέθανε το 1983 (η στερνή φωτογραφία του 79). Τα δύο τελευταία χρόνια ζούσε σε άλλο κόσμο. Το μόνο που την ζωντάνευε ήταν να την ταΐζω τα αγαπημένα της γλυκά.

Requiem για μία ερωμένη

Γιατί έχω την εντύπωση πως χάνεται η Βόρεια Κύπρος;

Βλέπω τους Ελληνοκύπριους βολεμένους μέσα στην ευμάρειά τους, στο κύρος και στην ισχύ τους ως μέλος της Ε.Ε., στον εσωστρεφή εθνικισμό τους, να μην πολυενδιαφέρονται πια για την ενότητα του νησιού.

Εντάξει, το σχέδιο Ανάν δεν ήταν ιδανικό – αλλά σε κάθε διαπραγμάτευση πρέπει να δώσεις για να πάρεις. Εμείς δεν μοιάζει να είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε κάτι – ούτε καν να συζητήσουμε. Εντωμεταξύ ο Βορράς κερδίζει την συμπάθεια της διεθνούς κοινής γνώμης (τώρα είμαστε εμείς οι αδιάλλακτοι) και στο έδαφός του παγιώνονται καταστάσεις και οικονομικά συμφέροντα. Ο χρόνος κυλάει υπέρ της διχοτόμησης – και η νέα γενιά την θεωρεί δεδομένη.

Δεν είμαι ειδικός. Είμαι εραστής της Κερύνειας και την νοσταλγώ:


ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ

“Αν σε λησμονήσω Ιερουσαλήμ, ας μαραθεί το δεξί μου χέρι, ας κολλήσει, η γλώσσα μου στον ουρανίσκο μου, αν δεν σε θυμηθώ...”.

Πολλά λιμάνια μοιάζουν αγκαλιές – μα της Κυρήνειας πάνω απ' όλα. Η πιο κλειστή, ή πιο ζεστή, η πιο γλυκιά αγκαλιά – μάνας όχι, αλλά αδερφής ή ερωμένης. Το μικρό λιμάνι της Κυρήνειας. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ.

Σεπτέμβρης '71, ένας ζεστός Σεπτέμβρης. Ο Σεφέρης άρρωστος στην Αθήνα κι εγώ, με τα ποιήματα του σαν οδηγό, ανακαλύπτω την Κύπρο. Σαλαμίνα, Πλάτρες, Έγκωμη, Αγιάναπα - τα ποιήματα πού μ' αρέσουν.
“Αυτός ο κόσμος δεν είναι ο δικός μας, είναι του Ομήρου”. Πιο Ελλάδα από την Ελλάδα η Κύπρος μου δίνει μια αίσθηση αρχαϊκή, Ίσως είναι η γλώσσα, πιο σκληρά πελεκημένη, πιο άμεση, Ίσως είναι το φως το “χρυσό δίχτυ”.

Υπήρχε ήδη μια βουβή απειλή γύρω - θυμάμαι που έκανα μεγάλη παράκαμψη για να πάω από τη Λευκωσία στην Κυρήνεια. Ο δρόμος του Αγίου Ιλαρίωνα ήταν κλειστός. Τούρκικη σημαία ανέμιζε στο παλιό κάστρο.

Αν η Κυρήνεια ήταν μία μικρή λυρική ποίηση – λίγο πιο πάνω, το Μπελαπάις, ήταν σαν μουσική από μεγάλο όργανο. Ένα γοτθικό μοναστήρι, αλλά όχι γκρίζο, όχι σκοτεινό σαν αυτά πού ήξερα. Ένα φωτεινό γοτθικό μοναστήρι, μια αντίφαση με τον εαυτό του - μια αντίφαση με τις λεμονιές και τους φοίνικες που το τριγύριζαν. Από τις άδειες αιχμηρές αψίδες έβλεπες φλογερά λουλούδια, μπουκανβίλιες ν' ανθίζουν. Μεσογειακή γλύκα και γοτθική αυστηρότητα - μια απροσδόκητη σύνθεση φοβερής έντασης κι ανάτασης, θυμήθηκα πάλι τον Σεφέρη: “Η Κύπρος είναι ένας τόπος όπου το θαύμα λειτουργεί ακόμα”.

Είπα: θα ξανάρθω στην Κυρήνεια, θα 'ρθω να μείνω. Όταν γύρισα στην Αθήνα πέθαινε ο Σεφέρης. Τρία χρόνια μετά, χάθηκε η Κυρήνεια.
Λίγα πράγματα στη ζωή μου έχουν λείψει όσο αυτή η μικρή πολιτεία.

Αισθάνομαι εξόριστος όταν τη σκέπτομαι, εξόριστος από μια πατρίδα, που ο ίδιος διάλεξα. Το μόνο που μπόρεσα να κάνω όταν έμαθα την καταστροφή, ήταν να γράψω δύο λέξεις: “δεν ξεχνώ”, και να τις στείλω σ' όλο τον κόσμο.

Γιατί, αν σε ξεχάσω Κυρήνεια, αν σε ξεχάσω Κύπρος, θα λιγοστέψω σαν Έλληνας, θα φτωχύνω σαν άνθρωπος, θα μικρύνω, θα μαραθώ.

Νιώθω πως έχω μια πόλη-ερωμένη. Κάπου με περιμένει "προσφέροντας μικρούς μαστούς". Με μια τρυφερή ζεστή αγκαλιά, λιμάνι. Η τελευταία ακτίνα του ήλιου χτυπάει το κάστρο και τα νερά βαθαίνουν και σκοτεινιάζουν.

Βλέπω τις φωτογραφίες του '71 - πόσο φωτεινές είναι οι διαφάνειες με τον ήλιο της Κύπρου. Κάθε λεπτομέρεια, κάθε πέτρα, κάθε αγκάθι είναι τυπωμένο στη μνήμη μου. Θα 'χουν αλλάξει τώρα βέβαια πολλά στην Κυρήνεια - δεν θέλω να το σκέφτομαι. Θέλω να τη θυμάμαι όπως την άφησα, με την υπόσχεση της επιστροφής.

Η μικρή Αφροδίτη της Βόρειας Κύπρου. Η Κυρήνεια - μια πόλη αγκαλιά. Μικρή ζεστή φίλη, πολλοί σ' αγαπούσαν, πολλοί σ' έχασαν. Πολλοί περιμένουν. Και δεν ξεχνούν.

“Εάν επιλάθωμαί σου, Ιερουσαλήμ, επιλησθείη η δεξιά μου κολληθείη η γλωσσά μου τω λαρύγγι μου, εάν μη σου μνησθώ...”.

Που ανήκω

Η ΓΕΡΟΝΤΙΚΗ φωνή στο τηλέφωνο ήταν οξεία και επίμονη: “Έχετε υποχρέωση απέναντι σ' αυτούς που σας διαβάζουν. Πρέπει να ξεκαθαρίσετε τη θέση σας. Πρέπει να δηλώσετε που ανήκετε!”.

“Στον εαυτό μου”.

“Αυτό”, συνέχισε η φωνή, “είναι υπεκφυγή. Δεν είναι δυνατόν να μην ανήκετε κάπου. Μια έρευνα στην Γαλλία, έδειξε ότι, αυτοί που ισχυρίζονται πως δεν ανήκουν πουθενά - είναι κρυπτοδεξιοί!”

Σκέφθηκα τους φίλους μου, χρόνια ανέντακτους της Αριστεράς, που βγαίναν τώρα δεξιοί παρά την θέλησή τους: “Άλλος ρατσισμός και τούτος! Είναι δυνατόν να αποφασίζει τρίτος για το που ανήκω εγώ;”.

“Σας λέω”, επέμενε η φωνή, “πως κάπου σίγουρα ανήκετε - αλλά φοβόσαστε να το ομολογήσετε. Ίσως και στον ίδιο τον εαυτό σας. Βαθιά, μέσα σας, ταυτίζεστε με κάποια παράταξη - αλλά μπορεί και να μην το ξέρετε!”.

ΝΑ ΛΟΙΠΟΝ και η ψυχανάλυση της ένταξης. Υποσυνείδητες πεποιθήσεις. Όλοι σέρνουμε ένα πλέγμα αλλά ποιος το συνειδητοποιεί - για να το ομολογήσει; Σε λίγο τα φρονήματά μας θα τα καθορίζουν ψυχίατροι. (Ήδη το έκαναν, σε μερικές χώρες!) Ομολογία πίστης σε βαθιά ύπνωση.

Τι χολέρα, τι πανώλης, τι λέπρα κι αυτή! "Που ανήκεις;" Όλοι σου θέτουν το ερώτημα. Και το χειρότερο: Δεν μπορούν ούτε να διανοηθούν πως λες την αλήθεια. Άλλοι πιστεύουν ότι κρύβεις την προτίμησή σου - κι άλλοι, επιεικέστεροι, ότι την αγνοείς κι εσύ ο ίδιος. Αλλά ότι την έχεις - δεν αμφιβάλλει κανείς. Ούτε μπορούνε να διανοηθούνε άνθρωπο ελεύθερο!

ΕΧΩ ΠΟΛΛΕΣ φορές γράψει για το θέμα, σε άρθρα και σε βιβλία, κι από ότι βλέπω, θα συνεχίσω, μέχρι να πεθάνω, χωρίς να πείσω κανένα! Κι όμως είναι αλήθεια πως, όχι μόνο δεν “ανήκω” (τι απαίσια λέξη - σαν να’ μουν σκλάβος!) αλλά ούτε και μπορώ να ταυτιστώ με παράταξη. Μπορώ να δώσω την συγκατάθεσή μου σε μεμονωμένες απόψεις (που πιθανόν να προέρχονται από διαφορετικές κατευθύνσεις) αλλά όχι σε ένα άμορφο σύνολο από ιδέες, πρόσωπα, επιτροπές, που λέγεται κόμμα.

Και πώς ψηφίζω; Κατά προσέγγισιν. Εκείνο το κόμμα που τώρα έχει τις περισσότερες σωστές (για μένα) απόψεις, θα πάρει την ψήφο μου. Αλλά δεν του ανήκω - μάλλον αυτό μου ανήκει. Δηλαδή με εκπροσωπεί (σε κάποιο βαθμό). Το διορίζω αντιπρόσωπό μου.

Και φυσικά μπορεί να είναι άλλο κάθε φορά. (Ουδέν ηλιθιωδέστερον της τυφλής προσηλώσεως!) Και πάντα υπάρχει η διέξοδος του λευκού (έστω και άκυρου!)

Φυσικά, ακομμάτιστος δεν σημαίνει απολιτικός! Να λείψουν οι σοφιστείες σκοπιμότητας, που ταυτίζουν κόμμα και πολιτεία! Ίσα-ίσα που μόνον έξω από τα κόμματα μπορεί να λειτουργήσει η σωστή πολιτική σκέψη και κρίση. (Οι ποδοσφαιροποιημένοι οπαδοί, τι να κρίνουν; Αποδέχθηκαν ποτέ πέναλτι;)

ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΩ την ανάγκη της ένταξης - έστω κι αν δεν την εκπληρώνω στον εαυτό μου. Είναι το πρώτο αντίδοτο στη μοναξιά, παρηγοριά στις αντιξοότητες. Πολλές φορές έχω ζηλέψει αυτούς που “ανήκουν” - σε ένα κόμμα, σε μια ομάδα, σε μια θρησκεία.

Ίσως, σκέπτομαι, να είναι αναπηρία προσωπική, αυτή η ανικανότητα για μόνιμη προσκόλληση σε κάτι.

Ωστόσο, δεν είμαι συναισθηματικά άνυδρος - μπορώ να ενθουσιαστώ, να αγαπήσω, να θαυμάσω, να συμπονέσω. Μπορώ ακόμα να ανήκω σε έναν άνθρωπο (με την έννοια του ελεύθερου δοσίματος), μπορώ να θυσιαστώ για μια ιδέα - αλλά, λυπάμαι, δεν μπορώ να “ανήκω” σε κόμμα. Και μόνη η σκέψη με κάνει ξένο προς τον εαυτό μου - με αλλοτριώνει.


ΠΟΥ ΑΝΗΚΩ, λοιπόν; Μα, σε ό,τι αγαπάω! (Τι ν' αγαπήσεις σε ένα κόμμα - είναι ένα όργανο εξουσίας!) Ανήκω στα βιβλία που διάβασα, στις γυναίκες που ερωτεύτηκα, στα τοπία που θαύμασα.

Ανήκω στα κουϊντέτα του Schubert, στα ποιήματα του Ελύτη, στη οδική διαδρομή Ιτέα-Ναύπακτος, στο χαμόγελο του Αντίνοου, στη θέα της 'Υδρας από το καράβι, στον αισθησιασμό του Παπαδιαμάντη, στον ανοιξιάτικο "Αμλέτο" της Κέρκυρας, στα σιντριβάνια της Αλάμπρα, στο ταξίμι του Μπαγιαντέρα.

Ανήκω στα πράγματα που με συντρόφεψαν.
Ετερόκλητα και αντιφατικά - από έναν καθαρόαιμο κινητήρα αυτοκινήτου (μπόξερ, εξακύλινδρος, αερόψυκτος, δύο εκκεντροφόροι επί κεφαλής - γυρίσαμε τον κόσμο!) ως την Παλατινή Ανθολογία που την ξαναδιαβάζω κάθε τόσο. Από την παλιά Nikon F, με την οποία φωτογράφησα τη μισή μου ζωή, ως τoν Σέξτο, τον Montaigne και τον Hume, που με έμαθαν να δυσπιστώ στις ιδέες και ν' αγαπώ την αίσθηση. Ανήκω στα πιστά μάτια ενός ζώου, σε ένα χαμόγελο και σε ένα χέρι που κρατάει το δικό μου.

Κι επειδή τα πράγματα στα οποία ανήκω, τα πράγματα που αγαπώ, έχουν γίνει εγώ - γι αυτό και μόνο, ανήκω στον εαυτό μου.

Ο Θάνατος της Μαρίας

Σήμερα θα σας διηγηθώ μία ιστορία.

Η Μαρία (Μ) είναι μία ωραία κοπέλα. Ζει από την μία πλευρά του μεγάλου ποταμού. Από την άλλη όχθη ζούνε δύο άνδρες. Τον ένα (Α) η Μαρία τον αγαπάει παράφορα, αλλά αυτός δεν της δίνει σημασία. Ο δεύτερος (Β) είναι τρελά ερωτευμένος με την Μαρία – αλλά αυτή απλώς τον συμπαθεί.

Μια βραδιά χειμωνιάτικη με άθλιο καιρό, η Μαρία απελπισμένη περνάει το ποτάμι με τον περαματάρη (Π) και πηγαίνει στο σπίτι του Α. Προσπαθεί να τον πείσει να την κρατήσει κοντά του. Αυτός της εξηγεί ότι δεν την αγαπά. Της λεει πάντως να μείνει μέχρι το πρωί επειδή ο καιρός έχει αγριέψει.

Την νύχτα η Μαρία τρυπώνει στο κρεβάτι του Α και του επιτίθεται. Κάνουν έρωτα. Το πρωί όμως, ο καιρός έχει φτιάξει και ο Α της θυμίζει ότι πρέπει να φύγει.

Απελπισμένη η Μαρία τρέχει στο σπίτι του Β. Του διηγείται όλη την ιστορία και τον παρακαλεί να την κρατήσει κοντά του. Ο Β, ενοχλημένος, της λεει: «πώς τολμάς να μου το ζητάς μετά από αυτό που έκανες την νύχτα;»

Λίγο πιο πάνω μένει ένα Ψυχίατρος (Ψ). Η Μαρία καταφεύγει σε αυτόν. Του αφηγείται το πρόβλημά της. Αυτός της λεει ότι είναι αρκετά δύσκολα τα πράγματα και δεν αντιμετωπίζονται με μία συνεδρία – θα πρέπει να αρχίσει τακτική ψυχοθεραπεία για να φωτιστούν οι συγκρούσεις μέσα της και οι λόγοι που την κάνουν να αντιδρά έτσι.

Η Μαρία, δυστυχής, φεύγει για να γυρίσει στο σπίτι της. Στο δρόμο της συναντάει τον ληστή (Λ). Ο Ληστής της παίρνει όλα της τα χρήματα. Όταν φτάσει στον περαματάρη, αυτός αρνείται να την περάσει απέναντι χωρίς πληρωμή.

Η Μαρία, πάντα απελπισμένη, πέφτει στο ποτάμι να περάσει κολυμπώντας. Όμως το ρεύμα είναι ορμητικό, την παρασύρει και πνίγεται.


ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΚΑΙ ΤΕΣΤ: Στην ιστορία υπάρχουν 6 πρόσωπα (Μ, Α, Β, Ψ, Λ, Π). Κάθε ένα εμπλέκεται στη υπόθεση που οδηγεί στον θάνατο της Μαρίας. Ευθύνονται όλοι; Ποιος περισσότερο, ποιος λιγότερο και ποιος καθόλου;

Βάλτε τα γράμματα στην σειρά (πρώτος αυτός που ευθύνεται περισσότερο, κτλ) και δικαιολογήστε την επιλογή σας.

Δεν είναι απλό παιχνίδι. Σας προειδοποιώ: υπάρχουν περίπλοκες ερμηνείες...

ΚΑΡΑ -χασάν, -μανλής, -τζαφέρης...

Υπάρχουν δύο ειδών ρατσισμοί. Ο θεωρητικός και ο πρακτικός.

Θεωρητικά είμαστε όλοι αντι-ρατσιστές. Όλοι υπέρ των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Όλοι υπέρ της ισονομίας.

Και εμφανίζεται μία κυρία Γκιουλ Καραχασάν – και γίνεται χαμός. Ακόμα και μετά από τόση φασαρία, το 45,5% του αστικού (προσοχή!) κοινού, είναι εναντίον της υποψηφιότητάς της. (Δημοσκόπηση της εταιρείας GPO για λογαριασμό του τηλεοπτικού σταθμού Mega).

Δηλαδή είναι εναντίον του Συντάγματος της Ελλάδας που δίνει ίδια δικαιώματα σε όλους τους Έλληνες πολίτες.

Θυμάμαι μία γνωστή μου κυρία, επιστήμονα, αριστερή, φεμινίστρια, με αγώνες και εξορίες. Ξαφνικά η κόρη της τα έφτιαξε με ένα νέγρο.

«Αράπης παιδί μου, κατράμι, ανθρωποφάγος! Μόνο το κόκαλο στα μαλλιά του λείπει!» μου έλεγε στο τηλέφωνο.

Πάνε και οι αγώνες, πάνε και οι θεωρίες... Η ιδέα πως το τρυφερούδι της φώλιαζε στην αγκαλιά ενός κατάμαυρου, την έκανε να ανατριχιάζει.

Όποιον σας λεει πως δεν είναι ρατσιστής, ρωτήστε τον. Θα πάντρευε την κόρη του με ένα γύφτο;

Είναι απίθανο πως δικαιολογούμε τα πράγματα. Π. χ. κυριαρχεί η άποψη πως οι Έλληνες δεν ήταν ρατσιστές – αλλά τους έκανε η πλημμύρα των μεταναστών.

Ε, λοιπόν, βρήκα κείμενά μου δημοσιευμένα το 1986, με αφορμή μία έρευνα που έγινε τότε. Και προσοχή: ρωτήθηκαν μόνο Αθηναίοι:

Στην ερώτηση: “Ένας Έλληνας Εβραίος είναι Έλληνας;”, το 41% των Ελλήνων άπαντα αρνητικά. Στην αντίστοιχη ερώτηση του IFOP μόνον 12%, των Γάλλων είπε όχι. (79%, ναι. Έλληνες: 49%).

Μόνον 17% των Γάλλων θα είχε αντίρρηση για ένα γαμπρό (η νύφη) Εβραίο — στους Έλληνες το ποσοστό είναι 51%,. Ακόμα: το 49%, από μας δεν θα ψήφιζε έναν Εβραίο βουλευτή (Γάλλοι: 13%) και 43% δεν θα πήγαινε σε Εβραίο γιατρό! (Γάλλοι: 7%)!

Στο ερώτημα αν εμπιστεύονται έναν Ορθόδοξο απάντησε καταφατικά το 92% — έναντι 63% για έναν Καθολικό και 57% για έναν Διαμαρτυρόμενο. Φυσικά το ποσοστό πέφτει στο 37% για τους Εβραίους και στο 35% για τους Μουσουλμάνους.

Με άλλα λόγια — το ένα τρίτο των Αθηναίων δεν εμπιστευόταν (το 1986), έναν Χριστιανό (έστω λευκό και Ευρωπαίο), μόνο και μόνο επειδή δεν είναι, Ορθόδοξος! Για να μη σχολιάσω τα δύο τρίτα που δεν εμπιστεύονταν —a priori— Εβραίους, Μουσουλμάνους και Τσιγγάνους. Και φυσικά σχεδόν κανένας δεν θα πάντρευε το παιδί του με Αθίγγανο/η.

Βέβαια τότε κατακρίναμε σκληρά την Νότιο Αφρική και ήμασταν υπερήφανοι διότι δεν είχαμε απαρτχάιντ. Αλλά δεν είχαμε και νέγρους.

Όλες αυτές τις μέρες άκουγα τις δηλώσεις των Ελληναράδων, και ανατρίχιαζα. Διαθέτουμε σε αυτόν τον τόπο μία διαχρονική μόνιμη κλίκα από επαγγελματίες πατριώτες, που τόσα δεινά έχουν συσσωρεύσει στην πατρίδα. Αυτοί μας έκαψαν το 1897, («η εθνική μας τύφλωσις»), το 1922, και το 1974 στην Κύπρο. Αυτοί πλειοδότησαν ασύδοτα στο «Μακεδονικό» – και το χάσαμε. Τους ίδιους είδα πάλι στην τηλεόραση να περιφέρουν τον εθνικιστικό τους λαϊκισμό.

Αυτοί, που είναι τόσο περήφανοι για την ελληνική τους καταγωγή, με έκαναν πάλι να ντρέπομαι που είμαι Έλληνας.

Γυναίκας εγκώμιο

Στο μιούζικαλ «My Fair Lady» ο Professor Higgins τραγουδάει την διάσημη άρια: “Why can’t a woman be more like a man? (Που τελικά καταλήγει να είναι ένας ύμνος στις γυναίκες).

Όλους τους μήνες που δουλεύω το blog και διαβάζω τα σχόλια, σκέπτομαι το αντίθετο. Γιατί δεν θα μπορούσαν οι άνδρες να είναι πιο πολύ σαν τις γυναίκες; Why can’t a man be more like a woman?

Πάρτε παράδειγμα αυτόν τον μικρόκοσμο – αυτή την κοινωνία τσέπης που είναι το blog. Τι έχουμε εδώ;

Έχουμε άντρες καβγατζήδες, γκρινιάρηδες, μισαλλόδοξους, εξυπνάκηδες, εριστικούς, φαντασμένους, δογματικούς, ξεροκέφαλους, χυδαίους...

Ενώ οι γυναίκες μας... περιβόλι. Ξύπνιες, γοητευτικές, τρυφερές, πονηρές, δημιουργικές, ελκυστικές, φίνες, διπλωματικές, – αλλά σωστές. Και οι απόψεις τους σε τίποτα δεν υστερούν από τις δικές μας σε ποιότητα και πληρότητα – απλώς ξέρουν να τις παρουσιάζουν πιο όμορφα και χωρίς να προκαλούν.

Γι αυτό, αυθόρμητα, τις είπαμε Θεές. Ενώ Θεό δεν χρίσαμε κανένα...

Το είχε γράψει πριν ένα αιώνα ο W. B. Yeats:

May God be praised for woman
That gives up all her mind,
A man may find in no man
A friendship of her kind
That covers all he has brought
As with her flesh and bone
Nor quarrels with a thought
Because it is not her own.

(Πρόχειρα: «Ας επαινέσουμε τον θεό για την γυναίκα / που χαρίζει όλο της το νου / ένας άντρας δεν θα βρει σε άλλον / φιλία σαν τη δική της / που καλύπτει ό,τι της φέρνει / σαν με την σάρκα και τα οστά της / και δεν μαλώνει με μία σκέψη / επειδή δεν είναι δικιά της»).

Ξανασκεφτείτε μία φορά τους δύο τελευταίους στίχους!

Πόσο πιο σύνθετο πλάσμα είναι μία γυναίκα! Πόσες υποστάσεις έχει: μάνα, σύντροφος, ερωμένη, φίλη, εταίρα... Ενώ ένας άντρας – σε όλη του τη ζωή ...άντρας.

Αυτό το post είναι μια ερωτική εξομολόγηση προς τις κυρίες του blog – αλλά και προς όλες τις γυναίκες. Στη ζωή μου έπαιξαν τον πρώτο και τον τελευταίο ρόλο. Και φαίνεται πως το ίδιο θα κάνουν και στο blog μου.


Συγγνώμη αν οι απεικονίσεις είναι όλες από μία Θεά - αλλά αντιπροσωπεύει το Αιώνιο Θήλυ.

Περί πλουσίων και φτωχών

Viennezos said... «Κύριε Δήμου, καλό θα ήταν αν πέρα από τα εγκώμια των πλουσίων και την υπόκλιση μπροστά στις "ευεργεσίες" τους, κάποια στιγμή μιλούσατε και για το πόσο ... δίκαιο είναι ένα (οικονομικό και κοινωνικό) σύστημα που δημιουργεί τόσο εξωφρενικό πλούτο (για λίγους) από τη μία και τόση φτώχεια (για πολλούς) από την άλλη. Και κυρίως να μιλούσατε για τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο ένα και το άλλο. Φοβάμαι όμως πως μάταια θα περιμένω ...

Όσο κι αν αρνείστε να είστε υποστηρικτής οποιασδήποτε ιδεολογίας ή οποιουδήποτε συστήματος, οι απόψεις σας φανερώνουν πόσο η σκέψη σας είναι δέσμια της καπιταλιστικής κοσμοθεωρίας».

Αυτά μου έγραψε χθες την νύχτα ο Viennezos δίνοντάς μου την ευκαιρία να επιχειρήσω μία πρώτη απάντηση – και να δώσω την ευκαιρία σε όσους θέλουν να λάβουν μέρος σε ένα διάλογο που κρατάει αιώνες και μάλλον δεν θα τελειώσει εύκολα.

Με κατηγορεί λοιπόν ο Β. ότι είμαι υποστηρικτής της «καπιταλιστικής κοσμοθεωρίας». Η άποψή μου είναι ότι τέτοια θεωρία δεν υπάρχει. Ο καπιταλισμός είναι η έλλειψη θεωρίας. Εκφράζεται από το οικονομικό σύνθημα του 18ου αιώνα “laissez faire! laissez aller!” δηλαδή αφήστε τα πράγματα όπως έχουν! Χαρακτηριστικό αυτής της κατάστασης είναι η ελεύθερη αγορά χωρίς παρεμβάσεις.

Ο καπιταλισμός είναι η αυθόρμητη και φυσική κατάσταση των πραγμάτων. Ισχύει από τους προϊστορικούς χρόνους, από τότε που κάποιος όρισε κάτι σαν «δικό του», (ιδιοκτησία) από τότε που κάποιος άλλος αντάλλαξε κάτι που ήθελε με κάτι που είχε (εμπόριο) και από τότε που κάποιος έβαλε κάποιον άλλο (με αμοιβή ή με το ζόρι) να δουλέψει γι αυτόν (εργασία). Αυτοί είναι οι τρεις παράγοντες του κεφαλαιοκρατικού συστήματος. Και είναι τόσο αρχαίοι, όσο η ανθρώπινη κοινωνία.

Φυσικά, όταν η κατάσταση αυτή ξέφυγε από τα όρια της μικρής κοινότητας ή της πόλης κράτους και τα μεγέθη έγιναν όλο και πιο μεγάλα, μερικοί άνθρωποι άρχισαν να νιώθουν πως αυτός ο ελεύθερος τρόπος οδηγούσε σε αδικίες. (Για τους περισσότερους ήταν φυσιολογικός – όπως η αδικία και ανισότητα στην φύση, όπου επικρατεί πάντα ο ισχυρότερος).

Τώρα έρχεται η ώρα των θεωριών. Οι σοσιαλιστικές θεωρίες από τον Όουεν και τον Προυντόν μέχρι τον Μάρξ και τους επιγόνους του, στόχευαν απλώς στην εξάλειψη αυτής της αδικίας.

Όπου εφαρμόστηκαν συστηματικά και αποκλειστικά, η ελευθερία μειώθηκε, η ισότητα αυξήθηκε – αλλά μαζί και η φτώχεια. Το πρόβλημα με τα σοσιαλιστικά συστήματα ήταν ότι δεν παράγουν πλούτο και άρα μοιράζουν (δίκαια) την φτώχεια. Αποδείχθηκε ότι αυτό το καταραμένο κέρδος είναι το μόνο κίνητρο παραγωγής πλούτου αλλά και καινοτομίας και προόδου.

Έτσι λοιπόν φτάσαμε τώρα σε ένα σύστημα μικτό (όλοι αυτό εφαρμόζουν, με διάφορες παραλλαγές στην πρόσμιξη) όπου και τα τρία συστατικά του καπιταλισμού ελέγχονται: η ελεύθερη αγορά δεν είναι πια εντελώς ελεύθερη, ο πλούτος φορολογείται και η εργασία προστατεύεται. Το πρόβλημα είναι πόσο αυστηρός είναι ο έλεγχος: αν τραβήξεις πιο πολύ τα λουριά, η παραγωγή πλούτου πέφτει – αν τα χαλαρώσεις αυξάνει η αδικία.

Προσπάθησα σε λίγες λέξεις να απλοποιήσω το περιεχόμενο πολλών συγγραμμάτων για να απαντήσω στην ερώτηση. Λοιπόν δεν είμαι υπέρ της καπιταλιστικής θεωρίας – που δεν υπάρχει – αλλά υπέρ της σοσιαλδημοκρατικής ισορροπίας.

Κυρίως με ενδιαφέρει το σημείο που αναφέρεται στην σχέση πλούτου – φτώχειας. Η αφελής άποψη πιστεύει πως ο πλούσιος ρουφάει το αίμα των φτωχών και όσο πλουτίζει αυτός τόσο φτωχαίνει ο διπλανός του – σαν να ήταν συγκοινωνούντα δοχεία. Τίποτα δεν είναι πιο λανθασμένο. Ο παραγωγικός πλούσιος (όχι ο παρασιτικός) δημιουργεί πλούτο για όλους. Όπου δεν υπάρχουν πλούσιοι είναι όλοι φτωχότεροι.

Και θα τελειώσω με μία άλλη ερώτηση, που οδηγεί σε μία ιστορία:
Aphrodite said… «Έχω ακούσει ότι στου Βασιλάκη (Bill Gates) είναι δύσκολο να μπεις, αλλά άπαξ και σε "τσιμπήσουν" και μπεις μέσα, ακόμη και να μη σ' αρέσει αυτό που κάνεις ή δουν ότι χρειάζεσαι διάφορα, ακόμη και χρόνο, έχεις φουλ παροχές μέχρι να τα καταφέρεις να φτιάξεις κάτι καλό, όπως το σκέφτεσαι...».

Ο ανεψιός μου (από την ετεροθαλή αδελφή μου) σπούδασε γλωσσολογία, έκανε Ph. D. στο Chicago University και ενδιαφέρθηκε μεταπτυχιακά για machine translation. Άρχισε να εργάζεται σε μία μικρή εταιρία στο Salt Lake City που έκανε πρωτοποριακή δουλειά. Τους πήρε μυρωδιά η Microsoft και τους κατάπιε, feathers and all. Σε δύο χρόνια ο ανεψιός μου ήταν ένας από τους δέκα χιλιάδες Microsoft Millionaires. EΔΩ. Σε δεκαπέντε χρόνια, έχοντας κερδίσει πολλαπλάσια από ότι εγώ σε πενήντα, αποσύρθηκε και ασχολείται full time με το χόμπι του – την χαρακτική.

Εικονογράφησα αυτο το ποστ με εικόνες του Σκρουτζ ΜακΝτακ γιατί πιστεύω πως έτσι βλέπει ο Έλληνας τον καπιταλιστή - να κολυμπάει μέσα στα λεφτά του.

Ένας που άλλαξε τη ζωή μας

Steve Jobs: ο άνθρωπος που δεν θα μπορούσε να υπάρξει στην Ελλάδα.

Δεν ξέρω αν συνειδητοποιούν όλοι οι νέοι Έλληνες που μοχθούν για να αποκτήσουν (νόμιμα ή πλάγια) ένα πτυχίο, πως οι τρεις μεγαλύτεροι δημιουργοί οραμάτων, πνευματικού υλικού και επιχειρήσεων της εποχής μας, δεν είχαν ούτε απολυτήριο ...ΙΕΚ.

Δεν μιλάω για επιχειρηματίες (παρόλο που είναι πιο πλούσιοι κι από το εθνικό μας εισόδημα) γιατί όποιος π. χ. πει ότι ο Steve Jobs είναι κεφαλαιοκράτης, θα πέσει φωτιά να τον κάψει. Νομίζω πως το τελευταίο πράγμα που τον ενδιαφέρει είναι τα χρήματα.

Είναι δημιουργός: υλικού, τέχνης, ανθρώπων, οργανισμών, επιχειρήσεων, καταστάσεων. Αλλάζει την ζωή μας.

Ναι – ο Steve Jobs της Apple, της Next, της Pixar και τώρα της Disney, o Bill Gates της Microsoft και ο Larry Ellison της Oracle, είναι απλοί απόφοιτοι γυμνασίου. Είναι οι διασημότεροι αποχωρήσαντες (dropouts) από Πανεπιστήμια των Η.Π.Α. Επίσης ενδιαφέρον: και ο Jobs και ο Ellison ήταν παιδιά από ανύπαντρες μητέρες και δόθηκαν για υιοθεσία σε άλλες οικογένειες. Άλλαξαν τη ζωή των ανθρώπων περισσότερο από πολλούς ακτιβιστές και επαναστάτες.

(Και δεν μπορώ εδώ να μην αναφέρω τον Bill Gates, που δίνει το 95% της περιουσίας του για να αλλάξει την ζωή των παιδιών της Αφρικής).

Steve Jobs: ο άνθρωπος που δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει στην Ελλάδα – και ταυτόχρονα, ο άνθρωπος που η Ελλάδα θα χρειαζόταν περισσότερο από όλα τα πακέτα στήριξης της Ε. Ε.

Δημιουργός πλούτου – πνευματικού και υλικού. Δημιουργός πολιτισμού. Δημιουργός ομορφιάς. Δημιουργός δημιουργικού περιβάλλοντος – ανθρώπων που δημιουργούν.

Το βιβλίο «iCon Steve Jobs», βιογραφία του από τους Jeffrey Young & William Simon, έχει σαν υπότιτλο την φράση «Η εντυπωσιακότερη δεύτερη πράξη στην ιστορία των επιχειρήσεων». Από την έκδοσή του και μετά συνέβησαν και άλλα θαυμαστά. Έτσι τώρα μπορούμε να μιλάμε για μία ακόμα πιο σπάνια τρίτη πράξη – γιατί τώρα ο Jobs ελέγχει την Disney!

Το βιβλίο δεν άρεσε στον Steve Jobs. Δείχνει και μερικές αρνητικές πλευρές του ομολογημένα δύσκολου χαρακτήρα του. Έτσι, απαγόρευσε την πώλησή του στα μαγαζιά της Apple – και του έδωσε την διάκριση της unauthorized biography. (Συνήθως οι πιο πλήρεις βιογραφίες είναι αυτές που δεν εγκρίνονται από τον βιογραφούμενο και τους κληρονόμους του).

Υπάρχει ένα υπέροχο κείμενο του Steve Jobs που νομίζω ότι θα μείνει στην ιστορία. Ο λόγος που εκφώνησε στις 12 Ιουνίου του 2005 στην τελετή αποφοίτησης του Stanford University. Θα το βρείτε σε δεκάδες διευθύνσεις του Internet. Μία: ΕΔΩ. Διαβάστε το! Ακόμα καλύτερα – διαδώστε το.

Ξεκινάει την ομιλία του λέγοντας:

«Σας ευχαριστώ. Είναι τιμή μου να είμαι εδώ κοντά σας για την τελετή αποφοίτησης σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο. Είναι γεγονός ότι ουδέποτε αποφοίτησα από ΑΕΙ και η σημερινή είναι η πιο στενή μου επαφή με μία αποφοίτηση.

Σήμερα θέλω να σας διηγηθώ τρεις ιστορίες από την ζωή μου. Αυτό είναι όλο. Τίποτα σπουδαίο – μόνο τρεις ιστορίες».

Η πρώτη ιστορία αφορά την σχέση του με το πανεπιστήμιο. Η πραγματική του μητέρα είχε θέσει σαν όρο για την υιοθεσία του να σταλεί όταν μεγαλώσει σε πανεπιστήμιο. Πήγε, αλλά μετά από έξη μήνες κι αφού είχε εξαντλήσεις τις οικονομίες των θετών του γονέων (το κολέγιο ήταν ακριβό) αποφάσισε να το εγκαταλείψει – επειδή άλλωστε δεν έβλεπε και σε τι τον ωφελούσε.

Θεωρεί αυτή την απόφαση από τις πιο σωστές που πήρε στη ζωή του. Έτσι έπαψε να ακολουθεί τα πράγματα που δεν τον ενδιέφεραν και άρχισε να παρακολουθεί αυτά που ήθελε. (π. χ. σχεδιασμό τυπογραφίας – που αργότερα τον βοήθησε στην αισθητική του Μακ). Ζούσε μαζεύοντας και επιστρέφοντας μπουκάλια από Κόκα Κόλα.

Η δεύτερη ιστορία αφορά τον έρωτα και το πένθος. Πως άλλαξε τον κόσμο φτιάχνοντας τον πρώτο προσωπικό υπολογιστή. Πως έστησε την Apple, ξεκινώντας την συναρμολόγηση με τον Woz (Steve Wozniak) στο θρυλικό «γκαράζ» – και πως την έχασε.

«Δεν το είδα έτσι τότε – αλλά αποδείχθηκε πως η απόλυσή μου από την Apple ήταν το καλύτερο πράγμα που θα μπορούσε να μου συμβεί. Το βάρος της επιτυχίας αντικαταστάθηκε από την ελαφρότητα του να είσαι πάλι αρχάριος... Με ελευθέρωσε για να ξεκινήσω μία από τις πιο δημιουργικές περιόδους της ζωής μου». Ήταν η περίοδος της ΝΕΧΤ και της PIXAR. Η πρώτη δημιούργησε το πιο στέρεο λειτουργικό σύστημα (πρόγονο του σημερινού Mac OS X).Η δεύτερη έφερε την επανάσταση στον κινηματογράφο ψηφιοποιώντας την κινούμενη εικόνα. Και η πρώτη και η δεύτερη τον ξανάφεραν θριαμβευτικά στην Apple την οποία αναγέννησε.

Η τρίτη του ιστορία αφορά τον θάνατο.

Ένα χρόνο πριν την ομιλία, το 2004, οι γιατροί του βρήκαν καρκίνο του παγκρέατος. (Μία από τις πιο θανατηφόρες μορφές). Για μέρες έζησε με την προοπτική του άμεσα επικείμενου θανάτου. Ήταν πολύ τυχερός, γιατί μπόρεσε να εγχειριστεί – και να γίνει καλά.

Το συμπέρασμα από αυτή την αναμέτρηση με τον θάνατο αποτυπώνεται στην φράση: «Ο θάνατος είναι, κατά πάσα πιθανότητα, η καλύτερη επινόηση της ζωής. Είναι ο καταλύτης της ζωής».

Όλα αυτά, που αποτελούν για τους άλλους καταστροφές: την εγκατάλειψη των σπουδών του, την απόλυσή του από την εταιρία που δημιούργησε, τον θανατηφόρο καρκίνο, ο άνθρωπος αυτός τα μετατρέπει σε ευκαιρίες και αφετηρίες.

Οποιοσδήποτε άλλος (ιδιαίτερα Ρωμιός) θα είχε βυθιστεί στην γκρίνια, την μιζέρια και την αυτολύπηση. Ενώ εκείνος, από κάθε καταστροφή, αναδυόταν ακόμα λαμπρότερος.

Το καταληκτικό μήνυμα αυτής της μνημειώδους ομιλίας – αυτού του δοξαστικού μηνύματος ζωής και δημιουργίας, είναι ίσως και το σλόγκαν ζωής αυτού του μοναδικού ανθρώπου. Λεει στους φοιτητές:

Stay Hungry! Stay Foolish! Μείνετε πεινασμένοι! Μείνετε παλαβοί!

Stay Hungry! Stay Foolish!

Το βιβλίο «iCon Steve Jobs», παρουσιάζεται σήμερα στις 18:00 στο βιβλιοπωλείο Παπασωτηρίου στο Athens Mall. Το κείμενο που διαβάσατε είναι ο πρόλογός μου στην παρουσίαση.