Ένας που άλλαξε τη ζωή μας

Steve Jobs: ο άνθρωπος που δεν θα μπορούσε να υπάρξει στην Ελλάδα.

Δεν ξέρω αν συνειδητοποιούν όλοι οι νέοι Έλληνες που μοχθούν για να αποκτήσουν (νόμιμα ή πλάγια) ένα πτυχίο, πως οι τρεις μεγαλύτεροι δημιουργοί οραμάτων, πνευματικού υλικού και επιχειρήσεων της εποχής μας, δεν είχαν ούτε απολυτήριο ...ΙΕΚ.

Δεν μιλάω για επιχειρηματίες (παρόλο που είναι πιο πλούσιοι κι από το εθνικό μας εισόδημα) γιατί όποιος π. χ. πει ότι ο Steve Jobs είναι κεφαλαιοκράτης, θα πέσει φωτιά να τον κάψει. Νομίζω πως το τελευταίο πράγμα που τον ενδιαφέρει είναι τα χρήματα.

Είναι δημιουργός: υλικού, τέχνης, ανθρώπων, οργανισμών, επιχειρήσεων, καταστάσεων. Αλλάζει την ζωή μας.

Ναι – ο Steve Jobs της Apple, της Next, της Pixar και τώρα της Disney, o Bill Gates της Microsoft και ο Larry Ellison της Oracle, είναι απλοί απόφοιτοι γυμνασίου. Είναι οι διασημότεροι αποχωρήσαντες (dropouts) από Πανεπιστήμια των Η.Π.Α. Επίσης ενδιαφέρον: και ο Jobs και ο Ellison ήταν παιδιά από ανύπαντρες μητέρες και δόθηκαν για υιοθεσία σε άλλες οικογένειες. Άλλαξαν τη ζωή των ανθρώπων περισσότερο από πολλούς ακτιβιστές και επαναστάτες.

(Και δεν μπορώ εδώ να μην αναφέρω τον Bill Gates, που δίνει το 95% της περιουσίας του για να αλλάξει την ζωή των παιδιών της Αφρικής).

Steve Jobs: ο άνθρωπος που δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει στην Ελλάδα – και ταυτόχρονα, ο άνθρωπος που η Ελλάδα θα χρειαζόταν περισσότερο από όλα τα πακέτα στήριξης της Ε. Ε.

Δημιουργός πλούτου – πνευματικού και υλικού. Δημιουργός πολιτισμού. Δημιουργός ομορφιάς. Δημιουργός δημιουργικού περιβάλλοντος – ανθρώπων που δημιουργούν.

Το βιβλίο «iCon Steve Jobs», βιογραφία του από τους Jeffrey Young & William Simon, έχει σαν υπότιτλο την φράση «Η εντυπωσιακότερη δεύτερη πράξη στην ιστορία των επιχειρήσεων». Από την έκδοσή του και μετά συνέβησαν και άλλα θαυμαστά. Έτσι τώρα μπορούμε να μιλάμε για μία ακόμα πιο σπάνια τρίτη πράξη – γιατί τώρα ο Jobs ελέγχει την Disney!

Το βιβλίο δεν άρεσε στον Steve Jobs. Δείχνει και μερικές αρνητικές πλευρές του ομολογημένα δύσκολου χαρακτήρα του. Έτσι, απαγόρευσε την πώλησή του στα μαγαζιά της Apple – και του έδωσε την διάκριση της unauthorized biography. (Συνήθως οι πιο πλήρεις βιογραφίες είναι αυτές που δεν εγκρίνονται από τον βιογραφούμενο και τους κληρονόμους του).

Υπάρχει ένα υπέροχο κείμενο του Steve Jobs που νομίζω ότι θα μείνει στην ιστορία. Ο λόγος που εκφώνησε στις 12 Ιουνίου του 2005 στην τελετή αποφοίτησης του Stanford University. Θα το βρείτε σε δεκάδες διευθύνσεις του Internet. Μία: ΕΔΩ. Διαβάστε το! Ακόμα καλύτερα – διαδώστε το.

Ξεκινάει την ομιλία του λέγοντας:

«Σας ευχαριστώ. Είναι τιμή μου να είμαι εδώ κοντά σας για την τελετή αποφοίτησης σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο. Είναι γεγονός ότι ουδέποτε αποφοίτησα από ΑΕΙ και η σημερινή είναι η πιο στενή μου επαφή με μία αποφοίτηση.

Σήμερα θέλω να σας διηγηθώ τρεις ιστορίες από την ζωή μου. Αυτό είναι όλο. Τίποτα σπουδαίο – μόνο τρεις ιστορίες».

Η πρώτη ιστορία αφορά την σχέση του με το πανεπιστήμιο. Η πραγματική του μητέρα είχε θέσει σαν όρο για την υιοθεσία του να σταλεί όταν μεγαλώσει σε πανεπιστήμιο. Πήγε, αλλά μετά από έξη μήνες κι αφού είχε εξαντλήσεις τις οικονομίες των θετών του γονέων (το κολέγιο ήταν ακριβό) αποφάσισε να το εγκαταλείψει – επειδή άλλωστε δεν έβλεπε και σε τι τον ωφελούσε.

Θεωρεί αυτή την απόφαση από τις πιο σωστές που πήρε στη ζωή του. Έτσι έπαψε να ακολουθεί τα πράγματα που δεν τον ενδιέφεραν και άρχισε να παρακολουθεί αυτά που ήθελε. (π. χ. σχεδιασμό τυπογραφίας – που αργότερα τον βοήθησε στην αισθητική του Μακ). Ζούσε μαζεύοντας και επιστρέφοντας μπουκάλια από Κόκα Κόλα.

Η δεύτερη ιστορία αφορά τον έρωτα και το πένθος. Πως άλλαξε τον κόσμο φτιάχνοντας τον πρώτο προσωπικό υπολογιστή. Πως έστησε την Apple, ξεκινώντας την συναρμολόγηση με τον Woz (Steve Wozniak) στο θρυλικό «γκαράζ» – και πως την έχασε.

«Δεν το είδα έτσι τότε – αλλά αποδείχθηκε πως η απόλυσή μου από την Apple ήταν το καλύτερο πράγμα που θα μπορούσε να μου συμβεί. Το βάρος της επιτυχίας αντικαταστάθηκε από την ελαφρότητα του να είσαι πάλι αρχάριος... Με ελευθέρωσε για να ξεκινήσω μία από τις πιο δημιουργικές περιόδους της ζωής μου». Ήταν η περίοδος της ΝΕΧΤ και της PIXAR. Η πρώτη δημιούργησε το πιο στέρεο λειτουργικό σύστημα (πρόγονο του σημερινού Mac OS X).Η δεύτερη έφερε την επανάσταση στον κινηματογράφο ψηφιοποιώντας την κινούμενη εικόνα. Και η πρώτη και η δεύτερη τον ξανάφεραν θριαμβευτικά στην Apple την οποία αναγέννησε.

Η τρίτη του ιστορία αφορά τον θάνατο.

Ένα χρόνο πριν την ομιλία, το 2004, οι γιατροί του βρήκαν καρκίνο του παγκρέατος. (Μία από τις πιο θανατηφόρες μορφές). Για μέρες έζησε με την προοπτική του άμεσα επικείμενου θανάτου. Ήταν πολύ τυχερός, γιατί μπόρεσε να εγχειριστεί – και να γίνει καλά.

Το συμπέρασμα από αυτή την αναμέτρηση με τον θάνατο αποτυπώνεται στην φράση: «Ο θάνατος είναι, κατά πάσα πιθανότητα, η καλύτερη επινόηση της ζωής. Είναι ο καταλύτης της ζωής».

Όλα αυτά, που αποτελούν για τους άλλους καταστροφές: την εγκατάλειψη των σπουδών του, την απόλυσή του από την εταιρία που δημιούργησε, τον θανατηφόρο καρκίνο, ο άνθρωπος αυτός τα μετατρέπει σε ευκαιρίες και αφετηρίες.

Οποιοσδήποτε άλλος (ιδιαίτερα Ρωμιός) θα είχε βυθιστεί στην γκρίνια, την μιζέρια και την αυτολύπηση. Ενώ εκείνος, από κάθε καταστροφή, αναδυόταν ακόμα λαμπρότερος.

Το καταληκτικό μήνυμα αυτής της μνημειώδους ομιλίας – αυτού του δοξαστικού μηνύματος ζωής και δημιουργίας, είναι ίσως και το σλόγκαν ζωής αυτού του μοναδικού ανθρώπου. Λεει στους φοιτητές:

Stay Hungry! Stay Foolish! Μείνετε πεινασμένοι! Μείνετε παλαβοί!

Stay Hungry! Stay Foolish!

Το βιβλίο «iCon Steve Jobs», παρουσιάζεται σήμερα στις 18:00 στο βιβλιοπωλείο Παπασωτηρίου στο Athens Mall. Το κείμενο που διαβάσατε είναι ο πρόλογός μου στην παρουσίαση.

To Forum των Νέων

Σήμερα αρχίζει τις εργασίες του στην Αθήνα το 4ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ με πολλές εκδηλώσεις και συνέδρια (το πρόγραμμα ΕΔΩ καλύπτει δεκάδες σελίδες) που θα καταλήξει σε δύο διαδηλώσεις το Σάββατο: μία των Αντιεξουσιαστών (έτσι λέγονται τώρα οι Αναρχικοί – 12.00, στο Μοναστηράκι) και μία του Φόρουμ στις 3. Οι ξένοι επισκέπτες υπολογίζονται να είναι ίσοι με τον αριθμό των αστυνομικών (8.000). Οι διαδηλώσεις θα καταλήξουν (που αλλού) στην Αμερικανική Πρέσβεία.

Σύμφωνά με τα όσα γράφονται στην ιστοσελίδα του ΕΔΩ: «Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ είναι ένας από τους κορυφαίους σταθμούς του κινήματος του Σιάτλ και της Γένοβα, του κινήματος ενάντια στην νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και τον πόλεμο, την απορύθμιση της εργασίας και τη φτώχεια, την κλιματική αλλαγή και την καταστροφή του περιβάλλοντος, την καταπάτηση των δημοκρατικών ελευθεριών και το σεξισμό, τον ρατσισμό και την απειλή της άκρας δεξιάς».

Βλέπω πως οι οργανωτές επιτέλους σταμάτησαν να είναι εναντίον της παγκοσμιοποίησης γενικά (θα μπορούσαν εξίσου αποτελεσματικά να είναι και εναντίον της ανατολής του ήλιου) και έγραψαν τώρα «της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης» κολλώντας τον ένα μπαμπούλα στον άλλο. Δυστυχώς το τι εννοούν με νεο-φιλελεύθερη είναι εντελώς ασαφές (οι περισσότεροι εννοούν Αμερικάνικη). Π. χ. άραγε είναι εναντίον της απελευθέρωσης των αγορών και της κατάργησης των επιδοτήσεων, ώστε να μπορούν οι φτωχοί αγρότες του Τρίτου Κόσμου να πουλάνε τα προϊόντα τους στις πλούσιες χώρες;

Το πρόβλημα με αυτά τα Φόρουμ, ευρωπαϊκά και διεθνή, είναι ότι αποτελούν συνονθύλευμα από παρατάξεις και οργανώσεις με εντελώς αντίθετα ιδεολογικά πιστεύω και – κυρίως – αντίθετα συμφέροντα. Έτσι π. χ., στο θέμα της απελευθέρωσης που αναφέρω παραπάνω, ο Μποβέ και οι Έλληνες και Γάλλοι αγροτοπατέρες θα υπερασπιστούν μέχρι θανάτου τις επιδοτήσεις τους – κι ας πεθαίνουν από την πείνα στον Τρίτο Κόσμο.

Σαφώς οι άλλοι στόχοι του Φόρουμ είναι σωστοί (τους προσυπογράφω όλους) αλλά αποτελούν ευχολόγιο. Εκτός από τις εγγενείς διαφωνίες, λείπουν και οι συγκεκριμένες προτάσεις.

Ωστόσο, αν ήμουνα είκοσι χρονών, θα κατέβαινα και εγώ στους δρόμους. Ας ακούγεται και η Αντίθεση – πάντα έχει κάτι να μας πει. Έστω και σαν αντίρροπη παρουσία!

Κι ας διαδηλώνει η Ουτοπία και το Όραμα - είναι Ζωή (φτάνει να μην επιβάλλεται με τη βία...)

Γιά να αλλάξουμε τον Κόσμο!



Οι φωτογραφίες είναι από τις περυσινές διαδηλώσεις στο Λονδίνο

Ανάθεμα τον Πλάτωνα!

Όλα άρχισαν με τον Πλάτωνα.

Με αυτόν τον γοητευτικό, μεγαλοφυή, σοφό Πλάτωνα που όμως μας άφησε πίσω αμφιλεγόμενες κληρονομιές.

Η μία ήταν ο απολυταρχισμός. Διαβάστε τους «Νόμους». Το «1984» είναι παιδική χαρά μπροστά τους. Οι κυβερνήτες ελέγχανε ως και το κρεβάτι των πολιτών, μπας και συνουσιάζονταν χωρίς λόγο (δηλ. τεκνοποίηση).

Η άλλη ήταν ο πουριτανισμός. Πρώτος ο Πλάτων χώρισε τόσο απόλυτα την ψυχή από το σώμα και όρισε πως «το σώμα είναι η φυλακή της ψυχής». Από κει ξεκινάει ο δυϊσμός σώμα-ψυχή και το σλόγκαν (όπως θα έλεγε ο Όργουελ) «σώμα κακό – ψυχή καλή!».

Δεν ξέρουμε αν ο Χριστός ήταν πουριτανός. (Την Μαγδαληνή πάντως την αγκάλιασε). Βέβαια η Εβραϊκή παράδοση είχε τέτοια στοιχεία. Όμως το μίσος του σώματος ο Χριστιανισμός το πήρε από αλλού. Οι πρώτοι πατέρες της εκκλησίας ήταν όλοι επηρεασμένοι από την νεοπλατωνική παράδοση. (Μερικοί, πριν γίνουν Χριστιανοί, ήταν νεοπλατωνικοί φιλόσοφοι).

Έτσι το σώμα έγινε βρώμικο, ρυπαρό, αμαρτωλό. (Οι ασκητές το μισούσαν τόσο που δεν το έπλεναν ποτέ). Ο έρωτας έγινε η πρώτη (και για μερικούς η μοναδική) πηγή του κακού. Ό,τι ήταν σαρκικό, υλικό, σωματικό, ήταν αισχρό, ακάθαρτο, ανήθικο, χυδαίο. Και ο άνθρωπος έφτασε να νιώθει ενοχή για το ωραίο και τύψεις για την τέρψη.

Και η ερωτική τέχνη; Η τέχνη που δοξολογούσε την ηδονή και την απόλαυση;

Αυτή ονομάστηκε πορνογραφία.

Για την πορνογραφία έχω γράψει ένα μεγάλο δοκίμιο που σας προσκαλώ να το διαβάσετε ΕΔΩ.

Δεν σας κρύβω ότι λατρεύω την ερωτική τέχνη.

Ότι έχω συλλογές με εικόνες, γλυπτά, βιβλία, ταινίες, που δοξολογούν τον έρωτα. Όχι τον «Πλατωνικό», αλλά τον πραγματικό. Κι αυτός είναι ένας, και δεν είναι ούτε σωματικός ούτε ψυχικός. Γιατί αντίθετα με την Πλατωνική διαίρεση, ο άνθρωπος είναι ενιαίος. Δεν μπορείς να κάνεις έρωτα με ένα άψυχο σώμα – ούτε με μία ασώματη ψυχή.

Κι όμως τους ρύπους και τις ενοχές που μας φόρτωσαν ακόμα τις κουβαλάμε.

Σας παραθέτω εδώ μερικές από τις αγαπημένες μου εικόνες – από αρχαία Ελληνικά (κυρίως αττικά) αγγεία. Κάποτε θα σας δείξω υλικό από άλλους πολιτισμούς: Ινδούς, Κινέζους, Ιάπωνες, που δεν γνώρισαν το μίασμα του Χριστιανισμού. Που λάτρεψαν τον έρωτα και τον ύμνησαν καλλιτεχνικά, όσο και οι αρχαίοι Έλληνες.



Παρατηρήστε πόσο τρυφερά και αθώα είναι αυτά τα νέα παιδιά. Βέβαια δεν είναι φορτωμένα με ενοχές. Δεν ξέρουν για το προπατορικό αμάρτημα ούτε για τα καζάνια της κόλασης...

O τρελός με τα πουλιά

ΞΥΠΝΗΣΕ στη μέση της νύχτας από εκκωφαντικά κελαηδίσματα πουλιών. Στην αρχή χάρηκε. Ξημέρωσε, σκέφτηκε. Μετά συνειδητοποίησε πως ήταν μαύρη νύχτα, και πως δεν ζούσε πια - αλίμονο - στην εξοχή, μα στο κέντρο της πόλης.

Αλλά τα πουλιά εξακολούθησαν. Τότε τρόμαξε. Κατάλαβε πως είχε ψευδαισθήσεις.

- Είμαι τρελός! Θεέ μου, τρελάθηκα!

Ο φόβος τον έκοψε στα δυο. Ανασηκώθηκε, άναψε το φως. Προσπάθησε να ξυπνήσει εντελώς. Το κελάηδισμα συνεχιζόταν. Άγριες, τσιριχτές κραυγές, μπλεγμένες με μικρά, ήσυχα τιτιβίσματα - και ανάσπαρτες μελωδικές τρίλιες.

- Αηδόνι, ψιθύρισε.

Οι τρίλιες και οι λαρυγγισμοί του αηδονιού άρχισαν να κυριαρχούν στον ηχητικό χώρο - και τι περίεργο: ο φόβος του απάλυνε, μια ηρεμία, μια πραότητα, μια γαλήνη του χαλάρωσαν τα μέλη.

Κι έτσι, έγινε δύο: ο άνθρωπος που φοβόταν την τρέλα του - και ο άλλος που χαιρόταν τη μελωδία των πουλιών.

- Σ' όλη μου τη ζωή θ' ακούω τώρα ανύπαρκτα πουλιά; αναρωτιόταν ο ένας. Κι ο άλλος έλεγε: Θεέ μου! πόσον καιρό είχα ν' ακούσω αηδόνι!

Αλλά ο λογικός εαυτός κυριάρχησε.

- Πρέπει να δω ένα γιατρό. Κάτι πρέπει να γίνει!

.................................................................

Ο γιατρός του έδωσε μια σειρά από διάφορα χάπια σε διάφορες ώρες. Τα πουλιά εξασθένησαν και σιγά - σιγά χάθηκαν. Ξαναβρήκε τη σιγουριά του, την αυτοπεποίθησή του. Έπαψε να φοβάται πως ξαφνικά στη μέση μιας συζήτησης ή την ώρα της δουλειάς του θα τρόμαζε από ανύπαρκτους κελαηδισμούς.

Τα χάπια του ρύθμισαν και άλλες ιδιομορφίες της ζωής του. Του πήραν τις εκρήξεις αισιοδοξίας και τις κρίσεις μελαγχολίας, τις αιχμές και τις πτώσεις. "Κάπου μου σιδέρωσαν τη ζωή", σκέφθηκε. Δούλευε πιο στρωτά, ζούσε πιο ομαλά, κοιμόταν πιο βαθιά.

Αλλά κάποια νύχτα ξαναξύπνησε απότομα. Και τώρα τον τρόμαξε η σιωπή. Κανένας ήχος, ούτε φυσικός θόρυβος.

Η σιωπή του μπετόν και της πόλης ήταν ξαφνικά πιο βαριά από τον τρόμο της παραίσθησης. Από κείνη τη μέρα, παρ' όλα τα πολλά χάπια, πήρε την κάτω βόλτα. Ήταν μελαγχολικός, σκυθρωπός, αμίλητος.

Ξαναπήγε στο γιατρό. Εκείνος του άλλαξε τη σύνθεση των χαπιών. Αλλά δεν έγινε τίποτα.

Άρχισε τώρα να βλέπει περίεργα όνειρα - ακουστικά όνειρα. Πρωταγωνιστούσαν ήχοι - άνεμος φυσούσε, κύματα που σερνόντουσαν στα βότσαλα, φύλλα που θρόιζαν, και πουλιά... πολλά πουλιά.

Στα όνειρα αυτά ήταν ευτυχισμένος. Αλλά όταν ξυπνούσε ξανάπεφτε στην κατάθλιψη. Άρχισε ν' αναρωτιέται, τι θα γινόταν αν σταματούσε τα χάπια. Ένιωσε πως είχαν δημιουργήσει μέσα του ένα τρίτο πρόσωπο - άσχετο με τον υγιή αλλά και με τον τρελό εαυτό του. Αυτό το πρόσωπο τον καταπίεζε φοβερά.

Όμως δίσταζε να σταματήσει γιατί έτρεμε το ανύπαρκτο. Όπως όλοι μας είχε εκπαιδευτεί στο φόβο της τρέλας.

Αλλά μια μέρα τόλμησε. Η αποκόλληση από τα φάρμακα ήταν πολύ οδυνηρή - τον απορύθμισε τελείως. Κάπου όμως είχε ξεπεράσει μέσα του τις συμβάσεις του "κανονικού" και του "ανώμαλου" και άρχισε να δέχεται την αίσθηση όπως του ερχόταν.

Τότε γύρισαν και τα πουλιά. Η εμπειρία δεν ήταν αμιγής. Είχε ευχαρίστηση αλλά και τρόμο. Ιδιαίτερα όταν βρισκόταν μέσα στους κλασικούς συμβατικούς χώρους, στις τυπικές καθημερινές καταστάσεις: στο τρόλεϋ, στη δουλειά, στο πάρτι. Εκεί ξαφνικά η παραίσθηση τον απομόνωνε τελείως από τους άλλους. Αυτό δεν το άντεχε.

Σκέφτηκε να ξαναπάει στο γιατρό. Αλλά θα του έδινε πάλι χάπια.

Πέρασε καιρός - και πολλή ταλαιπωρία - μέχρι να καταλάβει τι έπρεπε να κάνει. Μάζεψε όλα του τα υπάρχοντα, παραιτήθηκε από τη δουλειά του, αποχαιρέτισε τους γνωστούς του.

Πήγε κι έχτισε ένα σπιτάκι σε μια λόχμη ποταμού όπου μαζεύονταν τα περισσότερα πουλιά της χώρας. Εκεί έκανε το καινούριο του νοικοκυριό. Βρήκε δουλειά να βοηθάει στο διπλανό χωριό - πάντα χρειάζεται ένας γραμματιζούμενος. Και βολεύτηκε



Τώρα, όταν ακούει πουλιά, δεν ξέρει αν είναι τα "δικά του" ή τα πραγματικά. Γιατί ο τόπος είναι παράδεισος των πετεινών - κι έγινε ακόμη πιο πολύ αφότου ήρθε αυτός κι έδιωξε τους λίγους κυνηγούς και τα παιδιά με τις ξόβεργες.

Όλη μέρα κελαηδισμοί αντηχούν στ' αυτιά του. Και τι τον νοιάζει από πού έρχονται;

Ένιωσε τότε πως ο μόνος τρόπος να μη φοβάσαι τη διαφορά ανάμεσα στην ψευδαίσθηση και την πραγματικότητα, είναι να την καταργήσεις.

Χάρηκε που τα ανύπαρκτα πουλιά τον έφεραν κοντά στα υπαρκτά.

Και, για πρώτη φορά, μετά από πολλά χρόνια, ήταν ευτυχισμένος.



Έμαθα πως ένας φίλος μπήκε προχθές σε ψυχιατρική κλινική. Στην σκέψη του θυμήθηκα αυτό το κείμενο. Οι φωτογραφίες είναι από το βιβλίο "Κερκίνη" του Νίκου Πέτρου, Κοαν 1995 (με πρόλογο δικό μου).

Πλαστογραφημένη επέτειος

Πρωτομαγιά - «γιορτάζει η εργατιά». (Δεν είναι αργία, είναι απεργία). Θα γίνουν συγκεντρώσεις στις οποίες θα πρωταγωνιστήσουν τα αριστερά κόμματα και οι κόκκινες σημαίες.

Πόσοι ξέρουν πως η μέρα αυτή τιμάει μία εργατική εξέγερση που δεν έγινε στην Σοβιετική Ένωση (άσχετο αν την είχε κάνει εθνική εορτή) ούτε καν στην Ευρώπη. Έγινε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Στο Σικάγο, πριν από ακριβώς 120 χρόνια.

Και πόσοι ακόμα ξέρουν πως πρωταγωνιστές και θύματα σε αυτή την μεγάλη απεργία, στους φόνους, τις ταραχές και τις εκτελέσεις που επακολούθησαν, δεν ήταν κομμουνιστές, ούτε καν αριστεροί – αλλά αναρχικοί. Τέσσερις από αυτούς οδηγήθηκαν στην κρεμάλα. Αθωώθηκαν ...μετά θάνατον μαζί με τους άλλους που ήταν στις φυλακές – αφού στην δίκη-παρωδία που τους καταδίκασε, δεν αποδείχθηκε ποτέ η ενοχή τους.

Η πρώτη διαδήλωση και απεργία ξεκίνησε την Πρωτομαγιά (οργανωτές: η Αμερικανική Ομοσπονδία Εργασίας, οι Ιππότες της Εργασίας και η τοπική Κεντρική Ένωση Εργατών του Σικάγου –που συσπείρωνε 22 συνδικάτα και ελέγχονταν από τους αναρχικούς).

Στις 3 Μαΐου η αστυνομία πυροβόλησε μία ομάδα απεργών, σκοτώνοντας ένα και πληγώνοντας σοβαρά πολλούς. Αποφασίστηκε συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την επόμενη μέρα στην πλατεία Haymarket. Εκεί – κι ενώ η συγκέντρωση διαλυόταν ειρηνικά – η αστυνομία επετέθη. Κάποιος (κανείς δεν έμαθε ποιος) έριξε μία βόμβα, που σκότωσε 7 αστυνομικούς. (Έναν επί τόπου). Σε αντίποινα η αστυνομία πυροβόλησε στα τυφλά μέσα στο πλήθος. Υπήρξαν θύματα, κανείς δεν γνωρίζει πόσα. Ακολούθησε πογκρόμ συλλήψεων αναρχικών, δίκες, καταδίκες και αγχόνες. Τέσσερις κρεμάστηκαν, ένας αυτοκτόνησε στο κελί του.

Αυτές ήταν – σε περίληψη – οι τέσσερις ιστορικές μέρες του Μάη 1886 στο Σικάγο. Μπορείτε να βρείτε πολλές λεπτομέρειες στο Διαδίκτυο.

Εργατική Πρωτομαγιά. Πιο πλαστογραφημένη επέτειος από αυτή, δεν υπάρχει. ΔΕΝ γιορτάζεται στην χώρα που την γέννησε (στις ΗΠΑ, ως «ημέρα της εργασίας» – Labor Day – ορίστηκε αργότερα η πρώτη Δευτέρα κάθε Σεπτέμβρη – να αποφεύγουμε τις κακοτοπιές). ΔΕΝ γιορτάζεται από αυτούς που την δημιούργησαν και πλήρωσαν το τίμημα. Υιοθετήθηκε από άλλους, που τότε δεν υπήρχαν...

Κι όμως ήταν σπουδαία κίνηση στην ιστορία του ανθρώπου. Το σύνθημά της ήταν απλό: «οκτώ ώρες εργασία!» (Μερικοί μάλιστα συμπλήρωναν: «Οκτώ ώρες δουλειά, οκτώ ύπνο και οκτώ ό,τι θέλουμε!»). Ουτοπικό αίτημα στην εποχή που οι εργαζόμενοι δούλευαν δωδεκάωρα και δεκατετράωρα. Όλα αυτά, που τώρα θεωρούμε αυτονόητα, (ωράρια, άδειες, αργίες, ασφάλιση, αποζημίωση, σύνταξη) κάπου εκεί ξεκίνησαν.

Έγραψα αυτές τις γραμμές γιατί φοβάμαι πως σε όλη την ρητορεία που θα ακουστεί, ελάχιστη αναφορά θα γίνει στα πραγματικά γεγονότα της επετείου...

ΤΟΥ ΘΩΜΑ

Ο ψηλός με τα γένια φαινότανε ξεθεωμένος.

“Συγνώμη”, ρώτησε, “μπορώ να καθίσω; Έχω πεθάνει, από την ορθοστασία”.

Σωριάστηκε σε μια καρέκλα. “Μια ζωή Oρθός”, συνέχισε, “μια αιωνιότητα Oρθός. Δεν αντέχω άλλο!”.

“Τώρα βέβαια θα μου πείτε - ήσουν πάντοτε εντελώς όρθιος, ίσος, ευθύς, ευθυτενής; Δυστυχώς όχι. Οι περιστάσεις βλέπετε... Κάνεις και συμβιβασμούς για να επιζήσεις. Συνήθως ήμουν ορθός. Έκανα κάτι υποκλίσεις στους θεολόγους. Κάτι κάμψεις για τους διαλεκτικούς. Μερικές κλίσεις στους Φροϋδιστές. Λίγες επικύψεις εδώ, μικροαποκλίσεις εκεί...Αλλά πάντως στάθηκα Oρθός, τον περισσότερο χρόνο της ζωής μου”.
“Είμαι-θα το καταλάβατε ήδη- ο Ορθός Λόγος. Πάντα ορθός, στην υπηρεσία σας. Αλλά τώρα πολύ κουρασμένος. Δεν θα πείτε σε κανέναν πως κάθισα - δεν είναι έτσι; Θα χάσω τη δουλειά μου. Αλλά πιστέψτε με, είχα απόλυτη ανάγκη να καθίσω. Οι τελευταίες εβδομάδες ήταν σκέτη κόλαση”.

“Σ' αυτή τη χώρα, που καυχιέται ότι με ανακάλυψε, είναι αδύνατο πια να σταθώ όρθιος. Με τραβάνε όλοι για να με διπλώσουν κατά τη μεριά τους. Πιστέψτε με, ούτε ένας δεν νοιάζεται για τη σωστή σκέψη. Όλοι κουβαλάνε μέσα τους κάποια υστεροβουλία. Όλοι προσπαθούν με τον ορθό λόγο να αποδείξουν τον ανορθολογισμό τους. Ο ένας με επικαλείται για να βγάλει σκοταδιστές όσους διαφωνούν μαζί του. Θέλει δηλαδή να εγκαταστήσει μια δικτατορία του (δήθεν) ορθού λόγου. Που σημαίνει να με αναιρέσει, γιατί Ορθός λόγος είναι μόνο ο ανοιχτός, ο δημοκρατικός λόγος. Ο άλλος πάλι καταφεύγει σε μένα για να του δοθεί το δικαίωμα να διαδίδει το δικό του ζόφο (ή γνόφο ή δνόφο), για να με θάψει γρήγορα κάτω από το δικό του δόγμα”.

“Κάποιος θα έπρεπε να τους πει πως ορθός λόγος είναι μόνον ο απροκατάληπτος, ο αδογμάτιστος. Αυτός που δεν ξεκινάει από (σιωπηρές) παραδοχές, αυτός που ελέγχει όχι μόνο τα επιχειρήματα του αντιπάλου - αλλά και τα δικά του. Δεν είναι ορθολογισμός η σκέψη που μοναδικό της σκοπό έχει να πείσει. Στην καλύτερη περίπτωση, είναι ρητορική”.

Ο Ορθός Λόγος είχε γείρει τόσο πολύ στην καρέκλα, που έμοιαζε ξαπλωμένος. Τον ρώτησα αν δεν θα 'θελε πραγματικά να ξαπλώσει.

“Αν θα το ήθελα; Αστειεύεστε; Να χαλαρώσω, να ηρεμήσω, να ξεχαστώ... Ίσως και να κοιμηθώ. Να κοιμηθώ εγώ, ο άγρυπνος από αιώνες... Τι όνειρο! Τι ηδονή...”.

Και ξαφνικά τινάχτηκε όρθιος σαν λάστιχο.

“Σας ήξερα για ορθολογιστή ! Σας εμπιστεύτηκα σαν άνθρωπο της ανοιχτής σκέψης ! Κι εσείς μου προτείνετε ύπνο; Μήπως το νερό είχε μέσα κανένα φάρμακο;”. Κοίταξε ανήσυχος γύρω του.

“Έχετε δίκιο”, μουρμούρισε σε λίγο, “καμιά φορά έχω παρανοϊκές αντιδράσεις. Αλλά τι να κάνω; Είναι τόσοι αυτοί που θέλουν να με αποκοιμίσουν, να με υπνωτίσουν. Πρέπει να φυλάγομαι. Πρέπει να εξετάζω τα πάντα. Που έλεγε κι ο μέγας εκείνος οπαδός (και μετά καταστροφέας μου) ο Καρτέσιος: Δεν πρέπει τίποτα να το δέχομαι αν δεν το γνωρίσω πρώτα πως είναι σωστό”.

“Το είχε πει και ο άπιστος Θωμάς”.

“Σίγουρα - ναι. Τέως Ορθολογιστής και αυτός. Τελικά επίστεψε. Όχι μόνο σ' αυτό που άγγιξε - αλλά και σ' αυτό που δεν είδε. Ας είναι. Νιώθω εξουθενωμένος”. Παύση. “Θα καθίσω πέντε λεπτά ακόμη - αν με διαβεβαιώσετε πως δεν θα διαδώσετε το χάλι μου. Η χώρα σας μπορεί να μηδενίσει κάθε ίχνος σκέψης. Προσπαθώ να οργανώσω ξανά το μυαλό μου, για να προχωρήσω σε μια αξιοπρεπή αναχώρηση”.

“Τι - μας φεύγετε;”.

“Φίλε μου, αρχίζει προεκλογική περίοδος. Όχι ορθός δεν θα χωράω να σταθώ αλλά ούτε ξαπλωμένος σε λαγούμι. Όσο πιο μακριά σας είμαι αυτό τον καιρό, τόσο το καλύτερο. Και για σας και για μένα”.