Η άλλη μου ζωή

Το κεφάλαιο διαφήμιση καλύπτει 20 χρόνια από την ζωή μου - από το 1963 ως το 1983. Τα 18 από αυτά είχα δική μου διαφημιστική εταιρία – την ξεκίνησα το 1965 με δανεικά χρήματα. Τα προηγούμενα δύο χρόνια υπήρξα συνεργάτης άλλων διαφημιστικών γραφείων.

Η εταιρία πήγε καλά. Αλλά, όταν μετά από μερικά χρόνια, στα οποία με είχε απορροφήσει το στήσιμο της δουλειάς, θέλησα να συνεχίσω την συγγραφική μου σταδιοδρομία – αυτή την επιτυχία την βρήκα μπροστά μου. «Το βιβλίο του γνωστού διαφημιστή...» ήταν ο ηπιότερος τόνος υποδοχής. Όταν μάλιστα, το 1975, με την «Δυστυχία του να είσαι Έλληνας» είχα το πρώτο μου μπεστ-σέλερ, έχασα κάθε ελπίδα να αναγνωριστώ ως πνευματικός άνθρωπος.

Δεν ένιωθα πολύ άνετα στο πετσί του διαφημιστή. Γι αυτό είχα δημιουργήσει ένα alter ego, τον Νικόδημο Ευφημιστή, που σχολίαζε από μέσα τα πράγματα. Μερικά κείμενά του θα βρείτε στις Επιστολές και τις Σάτιρες.

Για την διαφημιστική μου ζωή έχω γράψει πολλά στους «Δρόμους». Μερικά αποσπάσματα:

Όταν σκέπτομαι την διαφημιστική περίοδο της ζωής μου έχω ανάμικτα συναισθήματα. Από την μία πλευρά μου έδωσε την οικονομική ανεξαρτησία και μου επέτρεψε, αν όχι να κάνω τα πράγματα που θέλω, τουλάχιστον να μην κάνω τα πράγματα που δεν θέλω. Η ίδια η διαφήμιση σαν δημιουργικό παιχνίδι με γοήτευε. Επί πλέον ήταν και μία σκληρή άσκηση ύφους. Το να συμπυκνώσεις ένα μήνυμα σε δευτερόλεπτα, να επικοινωνήσεις και να πείσεις είναι μία πρόκληση για κάθε δημιουργό.

Όπως έλεγα στους υποψήφιους πελάτες, ήμουν πιο περήφανος για τις διαφημίσεις από τις οποίες δεν κέρδισα χρήματα – και ακόμα περισσότερο γι αυτές που τις πλήρωσα ο ίδιος. Εννοούσα τις «κοινωφελείς» διαφημίσεις της Δέλτα-Δέλτα – που δημιούργησαν παράδοση.


(Η πιο γνωστή είναι το σήμα «Δεν Ξεχνώ» για την Κύπρο). Όταν, το 1975 γιορτάσαμε την δεκαετία μας, βγάλαμε ένα βιβλίο 250 σελίδων («Διαφήμιση και Άνθρωπος») με κείμενα γνωστών πνευματικών ανθρώπων για την διαφήμιση – όχι αναγκαστικά υπέρ. Το μοιράσαμε δωρεάν. Λίγα χρόνια αργότερα φτιάξαμε την «Βιβλιοθήκη Δέλτα-Δέλτα» με βιβλία γύρω από την διαφήμιση. Έτσι πρωτογνώρισε η ελληνική αγορά κλασικά κείμενα όπως του Ogilvy και του Hopkins.

Για αρκετά χρόνια η ΔΔ ήταν κάτι σαν εκπρόσωπος της Ελληνικής Διαφήμισης. Παρενέβαινε εκεί που η ΕΔΕΕ δεν μπορούσε ή δεν τολμούσε. Όταν, το 1978, ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε αποκαλέσει την διαφήμιση «μίασμα», την άλλη μέρα η ΔΔ του απάντησε με μεγάλες καταχωρήσεις: «Αν δεν υπήρχε το “μίασμα”…». Δύο χρόνια πριν είχε κάνει την καταχώρηση: «Αγαπητό κράτος, δεν επικοινωνείς!» επισημαίνοντας τα λάθη στην επικοινωνία κράτους-πολίτη. Θα μπορούσε θαυμάσια να ξαναδημοσιευθεί σήμερα. Τα Χριστούγεννα έβγαζε ειδικές καταχωρήσεις (ένας τίτλος: «Αυτά τα Χριστούγεννα δεν θα έρθουν για όλους») όπου προέτρεπε σε πράξεις αγάπης. Έκανε εκστρατείες για την σωτηρία της Ακρόπολης από την ρύπανση και εναντίον της (μη εξαγοράσιμης) φυλάκισης των οδηγών.



Οι πρωτοχρονιάτικες κάρτες της ΔΔ ήταν άλλη μία μορφή παρέμβασης: το 73 αφορούσε το Πολυτεχνείο, το 74 την ειρήνη. Το 78 τολμήσαμε να ευχηθούμε «λιγότερη διαφημιστική ενόχληση…». Φτιάξαμε αυτοκόλλητες πινακίδες για την οδό Ευτυχίας. Η πρώτη εκστρατεία διαφήμισης της διαφήμισης, το 1969 έγινε επίσης από την ΔΔ που την πρόσφερε στην ΕΔΕΕ. Οι τέσσερις καταχωρίσεις είχαν τίτλους «Η διαφήμιση είναι μία οικονομική ανάγκη …μία επιστήμη …μία τέχνη …μία κοινωνική προσφορά». Ακόμα και πλάκα κάναμε: την Πρωταπριλιά του 1972 αναγγείλαμε με καταχώριση την άφιξη ενός ειδικού στην κατάστρωση ωροσκοπίων για επιχειρήσεις (καθηγητή Eberhart Grunzillpar – πήραμε αρκετά τηλεφωνήματα από εταιρίες…)

Όλες αυτές οι δραστηριότητες δεν μας κόστιζαν μόνο χρόνο και νου – αλλά και χρήματα. Τις πληρώναμε από την τσέπη μας. Σε άλλες περιπτώσεις είχαμε πρωτοβουλίες κοινωφελείς, που τις υποστήριξαν πελάτες μας: Με τον καφέ Μπράβο ξαναβαφτίσαμε τον παραδοσιακό μας καφέ (« …εμείς τον λέμε Ελληνικό»). Με τον Γιώργο Λιβανό (πελάτη μας στα «Ιπτάμενα Δελφίνια») διαφημίσαμε την HELMEPA για καθαρές θάλασσες και με το βιοδιασπώμενο ROL κάναμε την πρώτη διαφήμιση οικολογικού προϊόντος.

Το 1971, επέτειο των 150 χρόνων της Επανάστασης του 21, πείσαμε την Esso-Pappas να χρηματοδοτήσει ένα δίσκο με αποσπάσματα από τα Απομνημονεύματα του Στρατηγού Μακρυγιάννη. Τα συνδετικά κείμενα έγραψε και διάβασε ο Ηλίας Βενέζης. Ο Μάνος Κατράκης ήταν ένας συγκλονιστικός Μακρυγιάννης, πάνω από την αντρίκια μουσική του Νίκου Μαμαγκάκη. Μέσα στην Δικτατορία ο δίσκος έγινε ανάρπαστος.

Ποιοι ήταν οι πελάτες της ΔΔ; Στις αρχές της δεκαετίας του 80 ανάμεσά τους ήταν μερικές από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας (Τιτάν, Αλουμίνιο της Ελλάδος, Πετσετάκις) η πρώτη τράπεζα, ή Εθνική («η μεγάλη μας φίλη») και ακόμα: Interamerican, Prisunic-Μαρινόπουλος, Πίτσος, Bravo, Renault, BMW, Siemens, Loewenbrau, Blaupunkt, John Deere, Juvena, Ούζο 12, Fast, Minerva, Rilken, Klorane – και βέβαια πάντα η σειρά ROL, AVA, Forte, V82, Roli.

Μερικά σλόγκαν της εταιρίας κυκλοφορούν ακόμα σαν παροιμίες. Π. χ.: «Ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε!».

Τελειώσαμε!