Περί έρωτος

Στη βιβλιοθήκη μου έχω αρκετά βιβλία που κληρονόμησα από την μητέρα μου. Μερικά είναι παλιά οικογενειακά κειμήλια, δύο και τρεις αιώνες πίσω (οι πρόγονοι ήταν μελετηροί). Το πιο αγαπημένο μου είναι ένα από τα νεότερα: μία γαλλική έκδοση τσέπης (τι τσέπης – σε τσεπάκι μπαίνει: 11Χ7,5 εκατοστά!) του Stendhal: De L’ Amour. Δεν έχει ημερομηνία έκδοσης αλλά στο εσώφυλλο είναι γραμμένο: Tolia Calvocoressi, 31/7/24. Η μητέρα ήταν τότε 18 χρόνων. Άραγε να ήταν ερωτευμένη;

Είναι μία έκδοση των Editions Nilsson (μίμηση των περίφημων εκδόσεων τσέπης Nelson;) και περιέχει σε 246 μικρές σελίδες μία συρραφή αποσπασμάτων από το κλασικό «περί έρωτος» έργο του Henri Beyle (ψευδώνυμο: Stendhal). Το πλήρες κείμενο καλύπτει δύο τόμους με 550 σελίδες.

Ξαναδιάβαζα λοιπόν τον Stendhal – τον πιο μοντέρνο από τους μεγάλους Γάλλους πεζογράφους του 19ου αιώνα (κι ας είναι ο αρχαιότερος). Το βιβλίο αυτό ήταν το πρώτο σημαντικό έργο που έγραψε – και το πιο αποτυχημένο. Όπως γράφει ο ίδιος, σε είκοσι χρόνια δεν είχε βρει ούτε εκατό αναγνώστες.

Είναι μία ανατομία του ερωτικού φαινομένου αρκετά αυτοβιογραφική (ήταν τότε ερωτευμένος με την Mathilde Dembowsky) αλλά και απόλυτα ψύχραιμη. Στον πρόλογο ο Stendhal διαχωρίζει τέσσερις κατηγορίες έρωτα: α) τον έρωτα-πάθος (εμείς θα λέγαμε τον ρομαντικό έρωτα) β) τον έρωτα-γούστο (εγώ θα έλεγα: παιχνίδι, χωρίς πάθος, πολύ φλερτ) γ) τον σωματικό έρωτα («ενώ είσαι στο κυνήγι, να βρεις μία όμορφη και φρέσκια χωριατοπούλα...») και δ) τον έρωτα-επίδειξη (τον ονομάζει: amour de vanité – υπερηφάνεια) «οι περισσότεροι άνδρες στην Γαλλία επιθυμούν και έχουν μία γυναίκα στην μόδα – όπως έχουν και ένα ωραίο άλογο».

Σε επόμενα κεφάλαια αναλύει τις φάσεις του έρωτα: 1η ο θαυμασμός. 2η η φαντασίωση («σκέπτεσαι: τι ηδονή να την φιλάς, να σε φιλάει, κλπ»). 3η Η ελπίδα. 4η η γέννηση του έρωτα. 5η η πρώτη αποκρυστάλλωση (cristallisation).

Για την αποκρυστάλλωση έχουν γραφτεί τόμοι ολόκληροι. Η θεωρία του Stendhal είναι πως στολίζουμε το αντικείμενο του έρωτα με όλα τα πλουμίδια της γης. Δίνει ένα διάσημο παράδειγμα: «Στα εγκαταλειμμένα ορυχεία αλατιού του Στρασβούργου, ρίχνεις μέσα στο βάραθρο ένα κλαδάκι δέντρου μαδημένο από τον χειμώνα. Δύο ή τρεις μήνες μετά το ανασύρεις καλυμμένο με λαμπερούς κρυστάλλους, σαν διαμάντια. [] Δεν αναγνωρίζεις πια το αρχικό κλαδί». Έτσι και το πνεύμα του ερωτευμένου στολίζει το αγαπημένο του πρόσωπο με όλες τις χάρες.

Φυσικά δεν κάνω εδώ ιστορία της Γαλλικής Λογοτεχνίας για να σας αναλύσω το έργο του Stendhal. Πήρα αφορμή από το βιβλιαράκι της μητέρας μου, που το θυμήθηκα σήμερα, για να μιλήσω για τον έρωτα. Άνοιξη είναι, τι πιο επίκαιρο! Υπάρχουν άλλωστε τόσες θεωρίες όσοι και ερωτευμένοι. Ο έρωτας-έρωτας, το πάθος, η αγάπη... Κάποτε μιλήσαμε για το σεξ (και είχαμε περάσει τα 500 σχόλια). Το σεξ είναι σίγουρα η βάση και το θεμέλιο του έρωτα, αλλά δεν εξηγεί άλλα πράγματα: την ονειρική απογείωση, το πάθος, την συντροφικότητα, την αγάπη...


Στην επάνω φωτογραφία τρία παλιά βιβλία. Στο φόντο μία έκδοση «Byron’s Tales and Poems» του 1848 με υπέροχες χαλκογραφίες (βλέπετε δύο). Ένα «Λεξικόν Γραικο-Αγγλικόν» του 1837 (αφιερωμένο εξαιρετικά στον Harry), ο μικρός Stendhal και η μητέρα όταν τον διάβαζε…