Πλαστογραφημένη επέτειος

Πρωτομαγιά - «γιορτάζει η εργατιά». (Δεν είναι αργία, είναι απεργία). Θα γίνουν συγκεντρώσεις στις οποίες θα πρωταγωνιστήσουν τα αριστερά κόμματα και οι κόκκινες σημαίες.

Πόσοι ξέρουν πως η μέρα αυτή τιμάει μία εργατική εξέγερση που δεν έγινε στην Σοβιετική Ένωση (άσχετο αν την είχε κάνει εθνική εορτή) ούτε καν στην Ευρώπη. Έγινε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Στο Σικάγο, πριν από ακριβώς 120 χρόνια.

Και πόσοι ακόμα ξέρουν πως πρωταγωνιστές και θύματα σε αυτή την μεγάλη απεργία, στους φόνους, τις ταραχές και τις εκτελέσεις που επακολούθησαν, δεν ήταν κομμουνιστές, ούτε καν αριστεροί – αλλά αναρχικοί. Τέσσερις από αυτούς οδηγήθηκαν στην κρεμάλα. Αθωώθηκαν ...μετά θάνατον μαζί με τους άλλους που ήταν στις φυλακές – αφού στην δίκη-παρωδία που τους καταδίκασε, δεν αποδείχθηκε ποτέ η ενοχή τους.

Η πρώτη διαδήλωση και απεργία ξεκίνησε την Πρωτομαγιά (οργανωτές: η Αμερικανική Ομοσπονδία Εργασίας, οι Ιππότες της Εργασίας και η τοπική Κεντρική Ένωση Εργατών του Σικάγου –που συσπείρωνε 22 συνδικάτα και ελέγχονταν από τους αναρχικούς).

Στις 3 Μαΐου η αστυνομία πυροβόλησε μία ομάδα απεργών, σκοτώνοντας ένα και πληγώνοντας σοβαρά πολλούς. Αποφασίστηκε συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την επόμενη μέρα στην πλατεία Haymarket. Εκεί – κι ενώ η συγκέντρωση διαλυόταν ειρηνικά – η αστυνομία επετέθη. Κάποιος (κανείς δεν έμαθε ποιος) έριξε μία βόμβα, που σκότωσε 7 αστυνομικούς. (Έναν επί τόπου). Σε αντίποινα η αστυνομία πυροβόλησε στα τυφλά μέσα στο πλήθος. Υπήρξαν θύματα, κανείς δεν γνωρίζει πόσα. Ακολούθησε πογκρόμ συλλήψεων αναρχικών, δίκες, καταδίκες και αγχόνες. Τέσσερις κρεμάστηκαν, ένας αυτοκτόνησε στο κελί του.

Αυτές ήταν – σε περίληψη – οι τέσσερις ιστορικές μέρες του Μάη 1886 στο Σικάγο. Μπορείτε να βρείτε πολλές λεπτομέρειες στο Διαδίκτυο.

Εργατική Πρωτομαγιά. Πιο πλαστογραφημένη επέτειος από αυτή, δεν υπάρχει. ΔΕΝ γιορτάζεται στην χώρα που την γέννησε (στις ΗΠΑ, ως «ημέρα της εργασίας» – Labor Day – ορίστηκε αργότερα η πρώτη Δευτέρα κάθε Σεπτέμβρη – να αποφεύγουμε τις κακοτοπιές). ΔΕΝ γιορτάζεται από αυτούς που την δημιούργησαν και πλήρωσαν το τίμημα. Υιοθετήθηκε από άλλους, που τότε δεν υπήρχαν...

Κι όμως ήταν σπουδαία κίνηση στην ιστορία του ανθρώπου. Το σύνθημά της ήταν απλό: «οκτώ ώρες εργασία!» (Μερικοί μάλιστα συμπλήρωναν: «Οκτώ ώρες δουλειά, οκτώ ύπνο και οκτώ ό,τι θέλουμε!»). Ουτοπικό αίτημα στην εποχή που οι εργαζόμενοι δούλευαν δωδεκάωρα και δεκατετράωρα. Όλα αυτά, που τώρα θεωρούμε αυτονόητα, (ωράρια, άδειες, αργίες, ασφάλιση, αποζημίωση, σύνταξη) κάπου εκεί ξεκίνησαν.

Έγραψα αυτές τις γραμμές γιατί φοβάμαι πως σε όλη την ρητορεία που θα ακουστεί, ελάχιστη αναφορά θα γίνει στα πραγματικά γεγονότα της επετείου...

ΤΟΥ ΘΩΜΑ

Ο ψηλός με τα γένια φαινότανε ξεθεωμένος.

“Συγνώμη”, ρώτησε, “μπορώ να καθίσω; Έχω πεθάνει, από την ορθοστασία”.

Σωριάστηκε σε μια καρέκλα. “Μια ζωή Oρθός”, συνέχισε, “μια αιωνιότητα Oρθός. Δεν αντέχω άλλο!”.

“Τώρα βέβαια θα μου πείτε - ήσουν πάντοτε εντελώς όρθιος, ίσος, ευθύς, ευθυτενής; Δυστυχώς όχι. Οι περιστάσεις βλέπετε... Κάνεις και συμβιβασμούς για να επιζήσεις. Συνήθως ήμουν ορθός. Έκανα κάτι υποκλίσεις στους θεολόγους. Κάτι κάμψεις για τους διαλεκτικούς. Μερικές κλίσεις στους Φροϋδιστές. Λίγες επικύψεις εδώ, μικροαποκλίσεις εκεί...Αλλά πάντως στάθηκα Oρθός, τον περισσότερο χρόνο της ζωής μου”.
“Είμαι-θα το καταλάβατε ήδη- ο Ορθός Λόγος. Πάντα ορθός, στην υπηρεσία σας. Αλλά τώρα πολύ κουρασμένος. Δεν θα πείτε σε κανέναν πως κάθισα - δεν είναι έτσι; Θα χάσω τη δουλειά μου. Αλλά πιστέψτε με, είχα απόλυτη ανάγκη να καθίσω. Οι τελευταίες εβδομάδες ήταν σκέτη κόλαση”.

“Σ' αυτή τη χώρα, που καυχιέται ότι με ανακάλυψε, είναι αδύνατο πια να σταθώ όρθιος. Με τραβάνε όλοι για να με διπλώσουν κατά τη μεριά τους. Πιστέψτε με, ούτε ένας δεν νοιάζεται για τη σωστή σκέψη. Όλοι κουβαλάνε μέσα τους κάποια υστεροβουλία. Όλοι προσπαθούν με τον ορθό λόγο να αποδείξουν τον ανορθολογισμό τους. Ο ένας με επικαλείται για να βγάλει σκοταδιστές όσους διαφωνούν μαζί του. Θέλει δηλαδή να εγκαταστήσει μια δικτατορία του (δήθεν) ορθού λόγου. Που σημαίνει να με αναιρέσει, γιατί Ορθός λόγος είναι μόνο ο ανοιχτός, ο δημοκρατικός λόγος. Ο άλλος πάλι καταφεύγει σε μένα για να του δοθεί το δικαίωμα να διαδίδει το δικό του ζόφο (ή γνόφο ή δνόφο), για να με θάψει γρήγορα κάτω από το δικό του δόγμα”.

“Κάποιος θα έπρεπε να τους πει πως ορθός λόγος είναι μόνον ο απροκατάληπτος, ο αδογμάτιστος. Αυτός που δεν ξεκινάει από (σιωπηρές) παραδοχές, αυτός που ελέγχει όχι μόνο τα επιχειρήματα του αντιπάλου - αλλά και τα δικά του. Δεν είναι ορθολογισμός η σκέψη που μοναδικό της σκοπό έχει να πείσει. Στην καλύτερη περίπτωση, είναι ρητορική”.

Ο Ορθός Λόγος είχε γείρει τόσο πολύ στην καρέκλα, που έμοιαζε ξαπλωμένος. Τον ρώτησα αν δεν θα 'θελε πραγματικά να ξαπλώσει.

“Αν θα το ήθελα; Αστειεύεστε; Να χαλαρώσω, να ηρεμήσω, να ξεχαστώ... Ίσως και να κοιμηθώ. Να κοιμηθώ εγώ, ο άγρυπνος από αιώνες... Τι όνειρο! Τι ηδονή...”.

Και ξαφνικά τινάχτηκε όρθιος σαν λάστιχο.

“Σας ήξερα για ορθολογιστή ! Σας εμπιστεύτηκα σαν άνθρωπο της ανοιχτής σκέψης ! Κι εσείς μου προτείνετε ύπνο; Μήπως το νερό είχε μέσα κανένα φάρμακο;”. Κοίταξε ανήσυχος γύρω του.

“Έχετε δίκιο”, μουρμούρισε σε λίγο, “καμιά φορά έχω παρανοϊκές αντιδράσεις. Αλλά τι να κάνω; Είναι τόσοι αυτοί που θέλουν να με αποκοιμίσουν, να με υπνωτίσουν. Πρέπει να φυλάγομαι. Πρέπει να εξετάζω τα πάντα. Που έλεγε κι ο μέγας εκείνος οπαδός (και μετά καταστροφέας μου) ο Καρτέσιος: Δεν πρέπει τίποτα να το δέχομαι αν δεν το γνωρίσω πρώτα πως είναι σωστό”.

“Το είχε πει και ο άπιστος Θωμάς”.

“Σίγουρα - ναι. Τέως Ορθολογιστής και αυτός. Τελικά επίστεψε. Όχι μόνο σ' αυτό που άγγιξε - αλλά και σ' αυτό που δεν είδε. Ας είναι. Νιώθω εξουθενωμένος”. Παύση. “Θα καθίσω πέντε λεπτά ακόμη - αν με διαβεβαιώσετε πως δεν θα διαδώσετε το χάλι μου. Η χώρα σας μπορεί να μηδενίσει κάθε ίχνος σκέψης. Προσπαθώ να οργανώσω ξανά το μυαλό μου, για να προχωρήσω σε μια αξιοπρεπή αναχώρηση”.

“Τι - μας φεύγετε;”.

“Φίλε μου, αρχίζει προεκλογική περίοδος. Όχι ορθός δεν θα χωράω να σταθώ αλλά ούτε ξαπλωμένος σε λαγούμι. Όσο πιο μακριά σας είμαι αυτό τον καιρό, τόσο το καλύτερο. Και για σας και για μένα”.

Λαϊκισμός και Πάσης Ελλάδος

Αφορμή για αυτο το post στάθηκε το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ διαχώρησε τη θέση του από τον βουλευτή του Αλέκο Παπαδόπουλο - έναν από τους λίγους σοβαρούς και αξιοπρεπείς πολιτι κούς μας - ο οποίος διατύπωσε την (απόλυτα ορθή) θέση, ότι οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις δεν είναι λύση και βλάπτουν τη χώρα. Ο λόγος της αποκήρυξης είναι ένας και μόνο: ο φόβος του πολιτικού κόστους. Δηλαδή και πάλι προτιμήσαμε τον λαϊκισμό από την αλήθεια.

Αυτό μου θύμισε ένα παλιότερο κείμενό μου για τον λαϊκισμό - την μάστιγα της πολιτικής μας ζωής.



ΕΙΚΟΣΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΨΕΜΑ ΤΟΥ ΛΑΪΚΙΣΜΟΥ


1. Λαϊκισμός: ένα δημόσιο ψέμα.Μία αλήθεια δεν είναι ποτέ λαϊκίστικη. Το βασικό χαρακτηριστικό του Λαϊκισμού είναι η εσκεμμένη ανειλικρίνεια. Λέμε κάτι το οποίο ξέρουμε ότι δεν ανταποκρίνεται στα πράγματα, για να κολακεύσουμε τον «λαό». (Θα αναλυθεί και αυτή η έννοια). Επίσης πρόκειται για μία δημόσια απόφανση - μία ιδιωτική κολακεία δεν είναι λαϊκισμός.

2. Λαϊκισμός: το δημόσιο ψέμα προς ιδιωτικό όφελος.
Άν αυτό που λέμε είναι ένα ψεύδος που εκφέρεται χωρίς υστεροβουλία - τότε μπορεί να μοιάζει λαϊκισμός αλλά δεν είναι. Στην έννοια του λαϊκισμού υπάρχει σαν απαράβατος όρος ο απώτερος σκοπός - που είναι το «παραμύθιασμα» του αποδέκτη προς όφελος του πομπού.

3. Ο λαϊκισμός είναι, συνήθως, kitsch ή μελό.
Δηλαδή κακόγουστος και φορτισμένος συναισθηματικά. Μία λανθασμένη αλγεβρική εξίσωση, εκφερόμενη δημόσια, καίτοι είναι ψευδής, δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι λαϊκίστικη. Βασικό πρότυπο kitsch λαϊκισμού: οι πατριδοκαπηλικοί πανηγυρικοί. Πέρα από Kitch και μελό, ο λαϊκισμός εμφανίζεται συχνά αγράμματος, απαίδευτος και ασύντακτος.

4. Ο «λαός» του λαϊκιστή είναι ο «πελάτης» του.
(«Πελααάτες μου!» που φωνάζει ο Βέγγος). Η σχέση του λαϊκιστή με το ακροατήριό του είναι πελατειακή. Προσφεύγει στο λαό, περιμένοντας να αποκομίσει οφέλη - να κερδίσει. Γι αυτό και υπακούει στο παλιό εμπορικό αξίωμα: «Ο πελάτης έχει πάντα δίκιο». Ας παραβληθεί αυτό με την γνωστή ρήση του Α. Παπανδρέου: «Ο μόνος θεσμός είναι ο κυρίαρχος λαός».

5. Ο λαϊκισμός είναι προαιώνιος.
Απλώς παλιά είχε άλλα ονόματα: δημαγωγία, δημεγερσία κλπ. Η φράση του Σολωμού ότι το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικόν ότι είναι αληθές - είναι το ακριβές αντίδοτο του λαϊκισμού. «Και τι είναι αλήθεια;» θα ανακράξει ο λαϊκιστής. Ωστόσο το πρόβλημα δεν είναι εκεί - στην έννοια του αληθούς. Κανείς δεν έχει το απόλυτο κριτήριο της αλήθειας. Όταν όμως ο λαϊκιστής επιλέγει πάντα το επιθυμητό (από τον λαό) - τότε κάνει ακριβώς το αντίστροφο αυτού που λέει ο Σολωμός. Βαφτίζει αληθές ότι θεωρείται εθνικόν (π.χ. τα «εθνικά» θέματα). Εκτός αν δεν παραπλανά μόνο τους άλλους αλλά και τον εαυτό του. Διότι…

6. …υπάρχουν και ειλικρινείς λαϊκιστές.
Παράδειγμα: ο Τσοβόλας. Στην περίπτωση αυτή ο λαϊκισμός δεν παύει να είναι ψέμα - αλλά ο λαϊκιστής ψεύδεται και προς τον εαυτό του. Με ειλικρίνεια πιστεύει στο ψεύδος. Είναι κλασική περίπτωση wishful thinking, όπου το επιθυμητό ταυτίζεται με το πραγματικό. (Πρόκειται για σπάνια εξαίρεση που δεν ανατρέπει αλλά επιβεβαιώνει την θέση 1. «περί εσκεμμένης ανειλικρίνειας»). Οι λαϊκιστές αυτοί είναι πάντα οι πιο επικίνδυνοι - διότι, σε αντίθεση με τον συνήθη οπορτουνιστή πολιτικό, είναι και φανατικοί.

7. Ο λαϊκισμός δεν αφορά μόνο πολιτική και ΜΜΕ.
Σίγουρα εκεί είναι η κορυφαία του παρουσία. Αλλά εκτείνεται παντού όπου υπάρχει σχέση πομπού - δέκτη. Π.χ. στην τέχνη. Υπάρχουν συγγραφείς λαϊκιστές ακόμα περισσότερο αηδιαστικοί από τους πολιτικούς. Τι κάνουν; Ακριβώς το ίδιο. Κολακεύουν το κοινό τους. Γράφουν με τρόπο που να εκθρέφει στερεότυπα και δεδομένες ιδέες, επιβεβαιώνουν κλισέ, αποκοιμίζουν τον αναγνώστη, πουλάνε ψευδαισθήσεις και απάτες. Το μελό (αισθηματικό, πολιτικό αλλά και ιδεολογικό) είναι η συνήθης φόρμα.
Αφθονεί επίσης ο λαϊκισμός στους κρατικοδίαιτους διανοούμενους και έμμισθους κονδυλοφόρους πάσης φύσεως που στοχάζονται ό,τι συμφέρει τον εργοδότη τους. Ισχυρός είναι επίσης ο λαϊκισμός στους χώρους της εκκλησίας.

8. Ο λαϊκισμός είναι το αντίθετο της Δημοκρατίας Διότι δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατία και επιλογές, χωρίς ορθή κρίση. Αυτή πάλι βασίζεται στην σωστή πληροφορία. Ο λαϊκισμός όμως καταλύει την ορθή πληροφόρηση.
Πολλές δικτατορίες στηρίχτηκαν περισσότερο στον λαϊκισμό παρά στα όπλα.

9. Ο λαϊκισμός έχει πολλές μεταμφιέσεις
Υπάρχει λαϊκισμός με γραβάτα και με ζιβάγκο, με διανοουμενίστικο αμπέχωνο και με ακαδημαϊκή τήβεννο. (Π.χ. η επίθεση των σοφών μας στην δήθεν ανθελληνική ιστορία του Duroselle, την οποία… δεν είχαν διαβάσει). Υπάρχει λόγιος λαϊκισμός και αμόρφωτος, κυνικός και αγαπησιάρικος, ύπουλος και λεβέντικος. Πρέπει κανείς να έχει συνεχώς ανοικτούς τους αισθητήρες του γιατί δεν μπορεί ποτέ να είναι σίγουρος ότι δεν έχει προσβληθεί από αυτόν τον ιό - που σίγουρα έχει κάνει μεγαλύτερη ζημιά στο κοινωνικό σύνολο από τον ιό του aids.

10. Ο λαϊκισμός είναι το αντίθετο του ορθολογισμού.
Φυσιολογικά ο λαϊκίστικος λόγος απευθύνεται στο συναίσθημα - και όχι στην λογική. Όταν χρησιμοποιεί επιχειρήματα, το κάνει με τον τρόπο των σοφιστών - τον ήσσονα λόγον κρείττω ποιείν. Θέτει την λογική στην υπηρεσία των καταστάσεων που προσπαθεί να διεγείρει. (Η αυθεντική λογική δεν θα ανεχόταν τις παραμορφώσεις του).
Και δεν είναι μόνο ο λόγος των πολιτικών - αλλά και των διανοούμενων: η λεγόμενη εθνοκεντρική ή νεο-ορθόδοξη τάση είναι ο λαϊκισμός στον χώρο της σκέψης. Παραποιεί την ιστορία, εντείνει τον μανιχαϊσμό και την συνωμοσιολογία, καλλιεργεί προκαταλήψεις, μύθους και στερεότυπα. Θέσεις όπως «οι έλληνες είναι οι αριστοκράτες μεταξύ των λαών», εκτός από ρατσιστικές, είναι και λαϊκίστικες, αφού στο έπακρο κολακεύουν τον λαό.

11. Λαϊκισμός στα ΜΜΕ δεν είναι μόνον τα Tabloids
Και πιο σοβαρές και αξιοπρεπείς εφημερίδες μας επιδίδονται (με αξιοσημείωτες επιδόσεις) σε αυτό το άθλημα. Είναι δε πολύ πιο επικίνδυνος ο λαϊκισμός τους διότι κάτω από τον σοβαρό μανδύα του δεν είναι εύκολα αντιληπτός. Ο συντάκτης ή συνεργάτης των εντύπων αυτών δεν πρέπει ποτέ να ξεχνά: υπέρτατη αρχή δεν είναι η αλήθεια (ή έστω η ειλικρίνεια και εντιμότητα) της άποψης, αλλά η επιθυμίες και προσηλώσεις του αναγνώστη.

12. Ο εθνικισμός είναι λαϊκισμός
Όλοι αυτοί που εκφωνούν πανηγυρικούς, όλοι αυτοί που μιλάνε για την «ιδιαιτερότητα», μοναδικότητα και (κατά συνέπεια) την ανωτερότητα της ελληνικής φυλής το κάνουν ΚΑΙ για να κολακεύσουν τον λαό, να του δώσουν την αίσθηση πως είναι ξεχωριστός και υπερέχει των βαρβάρων γειτόνων αλλά και των λαών της Δύσεως «που όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες αυτοί έτρωγαν βελανίδια». (Λαϊκίστικοι μύθοι: η συνέχεια της φυλής, οι από 3.000 ετών Έλληνες, του Έλληνος ο τράχηλος, οι Κουτόφραγκοι, κλπ.

13. Η απαλλαγή ευθυνών είναι λαϊκισμός
Βασική λαϊκίστικη θέση: οι έλληνες είναι «ριγμένοι», αιώνια θύματα των ξένων δυνάμεων. Οι έλληνες είναι κλωτσοσκούφι των μεγάλων (underdog theory - η θεωρία του δαρμένου σκύλου), όλοι συνωμοτούν εναντίον ημών των «ανάδελφων» και κατάμονων (conspiracy theory). Άρα, τελικά, οι Έλληνες δεν ευθύνονται για τίποτα. Όλα σ’αυτόν τον τόπο είναι ξενοκίνητα (π.χ: «ξενοκίνητη χούντα»). Όλα τα κινούσε παλιότερα η Intelligence Service (ο «δάκτυλος»), μετά η CIA, μετά τα «Ξένα Κέντρα» και τελευταία το «Διευθυντήριο της ΕΟΚ ή Ε.Ε.».

14. Η συνωμοσιολογία είναι λαϊκισμός
Η άποψη ότι τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται, πως πίσω από ότι συμβαίνει υπάρχει κάτι άλλο - και πίσω από αυτό κρύβεται κάτι ακόμα πιο κρυφό (και ούτω καθ’εξής, ad infinitum) δεν στοχεύει μόνο στην απαλλαγή του λαού από τις ευθύνες του αλλά και της πολιτικής ηγεσίας από τις δικές της. Η θέση αυτή εντείνει τον ανορθολογισμό, την μυστικοπάθεια, την κρυψίνοια και οδηγεί σε μία απόλυτη σύγχυση - προς όφελος βέβαια αυτών που την καλλιεργούν.

15. Ο λαϊκισμός είναι εχθρός της αξιοκρατίας (αντι-ελιτισμός)
Για τον λαϊκιστή δημοκρατία σημαίνει γενική ισοπέδωση. (Καμία σχέση με την ισότητα δικαιωμάτων και ευκαιριών). Για να κολακέψει και τον τελευταίο ψηφοφόρο του, κατεβάζει τα πάντα στο δικό του επίπεδο. Δεν υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους - εργατικοί και τεμπέληδες, σπουδαγμένοι και αγράμματοι, ικανοί και ανίκανοι, νομοταγείς και παράνομοι, έχουν την ίδια ακριβώς αξία. Για την αμάθεια, την παρανομία, την ανικανότητα, φταίει πάντα η «κακούργα κενωνία» (Αυτό είναι το ατομικό άλλοθι - αντίστοιχο του εθνικού, όπου για όλα φταίνε οι ξένοι).
Οι διεκδικήσεις των συνδικαλιστικών φορέων (και αυτοί φυσικά λαϊκίζουν αφάνταστα, μιά και σε πελατεία απευθύνονται) ενισχύουν τον ισοπεδωτισμό.

16. Ο Μανιχαϊσμός είναι λαϊκισμός
Η αίσθηση άσπρο - μαύρο, καλό - κακό, φως και σκοτάδι, χωρίς ενδιάμεσες αποχρώσεις είναι από τα βασικά δόγματα κάθε λαϊκισμού ο οποίος χρειάζεται απόλυτους εχθρούς για να επιτυγχάνει την συσπείρωση των δικών του δυνάμεων. Σημαντικό: η αντιπαράθεση Πολύ Καλός εναντίον Πολύ Κακού είναι βασικό στοιχείο του μελό (που λέγαμε πριν…). Και των νεο-ορθοδόξων αντι-δυτικών.

17. Ο λαϊκισμός είναι εχθρός του εκσυγχρονισμού
Εκσυγχρονισμός σημαίνει εξορθολογισμός - αλλά ο λαϊκισμός είναι κηρυγμένος εχθρός κάθε ορθολογικής σκέψης. Κολυμπάει πιο άνετα στα θολά νερά του συναισθηματισμού. Κυρίως δεν θέλει να ξεβολέψει τον λαό, να τον αναγκάσει σε προσπάθεια και μόχθο.
Του επιτρέπει την πνευματική και κοινωνική ραθυμία. Ετσι τα βρήκαμε - έτσι θα τα κρατήσουμε. Κεκτημένα. (Ναι, ο λαϊκισμός είναι συντηρητικός!) Με το πρόσχημα του «παραδοσιακού» εμπεδώνονται όλα τα «κακώς κείμενα». Με το φόβο του πολιτικού κόστους υποκύπτουμε στις πιέσεις των οργανωμένων συντεχνιών (είναι οι μεγαλύτεροι πελάτες του λαϊκιστή πολιτικού) που τελικά φτάνουν να κυβερνάνε την χώρα. Ετσι έχει φτάσει η δήθεν φιλολαϊκή πολιτική να γίνεται αντιλαϊκή - όταν εκχωρεί προνόμια στις ισχυρότερες ομάδες. (Όλοι είναι ίσοι αλλά κάποιοι γίνονται πιο ίσοι).

18. Το άλλο όνομα του λαϊκισμού είναι «πολιτικόν κόστος»
Μία έννοια που παραλύει κάθε προσπάθεια στην πολιτική και κοινωνική ζωή. Ο βραχνάς της Ελλάδας. Μόνο ο Ελ. Βενιζέλος είχε τολμήσει να το αγνοήσει (και το πλήρωσε…) Οι τελευταίες προσπάθειες (όχι πολύ επιτυχημένες) ανάγονται στον Κ. Καραμανλή και στον Κ. Σημίτη. Η κορύφωση αυτής της ενδοτικότητας καταγράφεται όταν το κοινωνικό σύνολο φορτώνεται με τεράστια οικονομικά βάρη για να μην ληφθούν αντιλαϊκά μέτρα, ως π.χ. απολύσεις. Για τους ίδιους ακριβώς λόγους η περίφημη συρρίκνωση του Δημόσιου Τομέα δεν θα γίνει ποτέ.

19. Ο λαϊκιστής επιβραβεύεται σχεδόν πάντα
Ο Ανδρέας Παπανδρέου, με αμφιλεγόμενη ουσιαστική προσφορά, κυβέρνησε την Ελλάδα τόσα χρόνια με τα δεκανίκια του λαϊκισμού. Πολιτικές προσωπικότητες κέρδισαν αίγλη και μύθο, χωρίς πραγματικό έργο, διότι πάντα κολάκευαν τον λαό. Σπάνια λαϊκιστής τιμωρήθηκε για την ανηθικότητα του λαϊκισμού του.

20. Συμπέρασμα: Λαϊκισμός και Πάσης Ελλάδος.
Με την κατάλληλη δόση λαϊκισμού η επιτυχία σας είναι εξασφαλισμένη. Μη σας εξαπατούν τα φαινόμενα ελάχιστων ανθρώπων που επιμένουν να λένε πικρές αλήθειες. Χρησιμεύουν ως το ντεκόρ και το άλλοθι του συστήματος. Τα μεγάλα παιχνίδια γίνονται ερήμην ημών - και οι λαϊκιστές πετυχαίνουν σχεδόν πάντα τους στόχους τους. Και αυτό διότι (τι πιο φυσικό) ο λαός είναι λαϊκιστής…

Η απούσα ισοσθένεια

Θα κάνω εδώ πάλι μία προσωπική εξομολόγηση μήπως και γίνω κατανοητός από όλους εκείνους που συστηματικά με παρεξηγούν.

Είμαι ένας σκεπτικιστής. (Ο Σκεπτικισμός κακώς ονομάζεται έτσι. Είναι ο μόνος -ισμός που δεν είναι –ισμός, γιατί δεν έχει δόγματα).

Δεν πιστεύω σε απόλυτες αλήθειες, κοσμοθεωρίες και δοξασίες. Δεν εντάσσομαι σε παρατάξεις. Τα πράγματα που υποστηρίζω τα αποδέχομαι προσωρινά και με πραγματιστικό κριτήριο (εφόσον και όσο δουλεύουν, αποδίδουν, ερμηνεύουν).

Σε όλη μου τη ζωή πολεμώ τα δόγματα – γιατί στενεύουν και νεκρώνουν την ζωντανή σκέψη. Αν υπήρξε πρόοδος στην επιστήμη, στην πολιτική, στην κοινωνία, αυτή προήλθε από την αμφισβήτηση. Στην πάλη μου για την αποδόμηση των δογμάτων, χρησιμοποιώ την μέθοδο των αρχαίων Σκεπτικών. Αυτοί σε κάθε άποψη αντιπαρέθεταν την αντίθετή της, προκειμένου να οδηγηθεί η σκέψη στην «ισοσθένεια» - εφόσον και οι δύο απόψεις είχαν ίση ισχύ.

«Έστι δε η σκεπτική δύναμις αντιθετική φαινομένων τε και νοουμένων καθ’ οιονδήποτε τρόπον, αφ’ ής ερχόμεθα – δια την εν τοις αντικειμένοις πράγμασι και λόγοις ισοσθένειαν – το μεν πρώτον εις εποχήν το δε μετά τούτο εις αταραξίαν». Αυτός είναι ο ορισμός της Σκεπτικής μεθόδου κατά τον Σέξτο τον Εμπειρικό.

Σε όλη μου την ζωή έδινα μία μάχη οπισθοφυλακών με τις παγιωμένες δογματικές αντιλήψεις. Με κίνδυνο να παρεξηγηθώ (και φυσικά με παρεξηγούσαν!) υποστήριζα την αντίθετη, την αιρετική άποψη, όχι τόσο διότι την πίστευα (αφού δεν εντάσσομαι σε καμία θέση), αλλά για να σπάσω το κατεστημένο κλισέ, το κυριαρχούν στερεότυπο. Να κάνω τους άλλους να προβληματιστούν, να αναρωτηθούν, να απορήσουν: «βρε, μπας και δεν είναι σωστό αυτό που λένε και αποδέχονται όλοι;».

Έτσι έκανα και στα τελευταία post για τον αντιαμερικανισμό και την κατανάλωση. Ωστόσο πρέπει εδώ να ομολογήσω ότι απέτυχα παταγωδώς. Τα κλισέ κέρδισαν την μάχη. Όλοι είναι εναντίον των Αμερικανών – ακόμα και όταν έχουν δίκιο. (Που, κατά τους περισσότερους, αποκλείεται να συμβεί). Η συντριπτική πλειοψηφία είναι εναντίον της κατανάλωσης, άσχετο αν καταναλώνει. Ούτε αναρωτιέται τι θα γινόταν αν εφαρμοζόταν το αίτημα των αντικαταναλωτών και σταματούσαμε ή μειώναμε απότομα την κατανάλωση (απλούστατα: παγκόσμιο οικονομικό κραχ – από το οποίο δεν θα γλίτωνε κανείς).

Οι περισσότεροι αντιδρούν αυτόματα αναμασώντας τα ίδια στερεότυπα της σκέψης prêt a porter, της ετοιματζίδικης, της προκατασκευασμένης.


Αυτό το blog στήθηκε για να ταράξει τα νερά. Μάλλον προκαλεί «τρικυμίες εν κρανίω» ή, κατά τους Άγγλους «in a teacup» - στο φλιτζάνι του τσαγιού. Αρχίζω να αναρωτιέμαι αν έχει νόημα να υπάρχει. Εσείς τι λέτε;

Κάτω η κατανάλωση!

Στον τοίχο κάποιος είχε γράψει με σπρέι : ΚΑΤΩ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ!

Δεν διευκρίνιζε όμως - κατανάλωση τίνος πράγματος. Κατανάλωση ψωμιού; Όχι βέβαια. Ούτε βιβλίων, φαντάζομαι, ούτε μουσικής. Αλλά τότε - στερεοφωνικών συγκροτημάτων; Και η μουσική πού θα παίζεται;

Ίσως εννοεί: κάτω η κατανάλωση των περιττών. Αλλά ποιος ορίζει τα απαραίτητα;


ΚΑΤΩ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ!

Διαβάζει η νοικοκυρά που δεν τρώει πια τα χέρια της στην μπουγάδα επειδή πήρε πλυντήριο.

Διαβάζει ο μεσόκοπος έμπορος, που μετά την οκτάωρη ορθοστασία ξεκουράζεται στην καινούρια ανατομική πολυθρόνα του. Διαβάζει ο πιτσιρίκος που γυαλίζει το ολοκαίνουριο ποδήλατο του – και δεν καταλαβαίνουν τίποτα.

Αχ, κύριε, επαναστάτη του αεροζόλ, γι' αυτούς θα ήσουν σαφέστερος αν έγραφες : ΚΑΤΩ Η ΕΥΤΥΧΙΑ. Γιατί οι άνθρωποι χαίρονται όταν καταναλώνουν. (Ξέρω, αυτή την ευτυχία την αμφισβητείς!).

Και θα ήσουν όχι μόνο σαφέστερος, αλλά και πιο ειλικρινής. Δεν πολεμάς την κατανάλωση - την ευτυχία πολεμάς. (Έστω: την ευτυχία των άλλων). Και θέλεις να τους την πάρεις.

Όμως ρώτησες τη νοικοκυρά τι ανακούφιση της έδωσε το νέο πλυντήριο; Ρώτησες έναν υπάλληλο πόσο χάρηκε το ταξίδι των διακοπών του; Ρώτησες μια κοπέλα πόσο τη γέμισε το νέο της φόρεμα;

Όχι βέβαια, δεν ρωτάς. Αλίμονο, να λαμβάναμε υπόψη τις γνώμες των άλλων. Σαν νέος Σαβοναρόλα καταδικάζεις κάθε κατανάλωση! Πάει να πει: καταδικάζεις τη ζωή. Γιατί ζω σημαίνει καταναλίσκω (έστω και... κουλτούρα)..

Όλες οι κοινωνίες της ιστορίας “καταναλωτικές” ήτανε. Και όπου δεν ήταν έντονα καταναλωτικές, δεν είναι επειδή οι άνθρωποι δεν είχαν επιθυμίες - αλλά επειδή δεν υπήρχε η δυνατότητα να εκπληρωθούν. Τώρα, χάρη στην τεχνολογία, η “κοινωνία της αφθονίας” (άλλος θετικός όρος, που τον γυρίζουμε σε αρνητικό) δίνει σε περισσότερους ανθρώπους τη δυνατότητα να ικανοποιήσουν περισσότερες ανάγκες.

Αυτή είναι η “καταναλωτική κοινωνία”. Είναι η "δημοκρατικοποίηση" της κατανάλωσης. Παλιά, την κατανάλωση την κάνανε μόνον οι πλούσιοι. Μόνον αυτοί είχαν τις μεγάλες ανέσεις και τις έντονες απολαύσεις. Τώρα μπορούν να συμμετέχουν όλο και περισσότεροι. Η απόλαυση απλώνεται δημοκρατικά. Και αυτό λοιπόν είναι κακό;

Ίσως μου αντιτάξεις πως οι “υλικές” απολαύσεις δεν είναι ευτυχία. Πρώτα απ' όλα, τι θα πει υλικές απολαύσεις; Ποτέ δεν κατάλαβα τι σημαίνει αυτός ο όρος του Κατηχητικού. Όλες οι απολαύσεις είναι ίδιες. Ψυχικές (γιατί στην ψυχή μας τις νιώθουμε), αλλά και αισθησιακές (γιατί με τις αισθήσεις μας τις αντιλαμβανόμαστε). Αν, φίλε καλλιτέχνη του αεροζόλ, είσαι φανατικός καλόγερος, θα καταλάβαινα το “Κάτω η κατανάλωση”.

Αλλά υποψιάζομαι πως δεν είσαι... Πίσω από την καταδίκη της καταναλωτικής κοινωνίας κρύβεις δύο πανάρχαιες, ανομολόγητες τάσεις. Τον πουριτανισμό και τον ολοκληρωτισμό.

Για τον πουριτανισμό δεν χρειάζεται να πω πολλά. Είναι φανερό πως οι νέοι Σαβοναρόλες υποπτεύονται την ηδονή, αμφισβητούν την απόλαυση, μισούν την ευτυχία. Το πρότυπο του ιδανικού ανθρώπου, που έχουν μέσα τους, είναι του ασκητή, του διανοούμενου, του “φυσικού” ανθρώπου.

Ο ολοκληρωτισμός πάλι, υπάρχει πάντα, μέσα σε κάθε θέση, που πρεσβεύει πως η πλειοψηφία δεν ξέρει τι θέλει. Δεν υπάρχει αντίρρηση (κι ο ίδιος ο αντικαταναλωτής θα το δεχότανε) πως η συντριπτική πλειονότητα του κόσμου θέλει την ευτυχία. Πως αν έδιναν στους ανθρώπους την επιλογή ανάμεσα σε μια Σπαρτιατική ζωή λιτή, σκληρή και αυστηρή και σε μια Συβαριτική δυνατότητα ανέσεων και απολαύσεων, οι περισσότεροι θα διάλεγαν τη δεύτερη. Έστω κι αν αυτό σήμαινε πως θα έπρεπε να εργάζονται περισσότερο, για να ικανοποιούν τις ανάγκες τους.

Ε! λοιπόν, ο επαναστάτης του αεροζόλ δεν αναγνωρίζει στην πλειοψηφία το δικαίωμα να αποφασίζει για τη ζωή της. θέλει να μας “αναμορφώσει”, να μας “βελτιώσει”, να μας “σώσει”.

Μπορεί και να μη χρειασθεί! Η κοινωνία της ευτυχίας υπονομεύεται από μόνη της. Από την απληστία των καπιταλιστών - και του καθενός μας. Από την αδιαφορία των πλούσιων λαών για τους φτωχούς. Από τη σπατάλη και την κακή οργάνωση των πόρων. Από τα λάθη στην οικονομική πολιτική. Από τη συνεχιζόμενη αιμορραγία των εξοπλισμών. Και κυρίως: από την έλλειψη παγκόσμιας συνεργασίας.

Και μη μου πείτε πως για όλα αυτά φταίει η καταναλωτική κοινωνία: Το κακό μας το κεφάλι φταίει. Που ενώ πρώτη φορά έχουμε τα μέσα για τη συνολική ευμάρεια μπερδευόμαστε πολιτικά, στρατιωτικά, οικονομικά και πνιγόμαστε σε ένα ποτήρι νερό!

Γιατί πραγματικό πρόβλημα δεν προέκυψε ακόμη. Ενέργεια υπάρχει άφθονη, σε ποικίλες μορφές (μόνο γίνεται κακή χρήση, κατανομή και... τιμολόγηση). Οι πρώτες ύλες του πλανήτη αφθονούν για πολλά χρόνια, ενώ, παράλληλα, ετοιμάζονται τα υποκατάστατα. Η ρύπανση, η μόλυνση κτλ. ελέγχονται ήδη σε πολλές χώρες και μπορούν να ελεγχθούν καλύτερα - υπάρχουν τα μέσα.

Θα ήταν ωραία η τέλεια καταναλωτική κοινωνία! Όπου όλοι θα μπορούσαν να καταναλώνουν ό,τι τους κάνει κέφι (φτάνει να μην καταναλίσκονται οι ίδιοι). Ωραία και με τα ελαττώματα της και τις υπερβολές της (ανθρώπινες κι αυτές, όπως ανθρώπινη μοιάζει κάθε κοινωνία της ελεύθερης απόλαυσης, αν τη συγκρίνεις με τις αυταρχικές κοινωνίες του δελτίου). Για όσους δεν πιστεύουν στην μέλλουσα ζωή - ας είναι όσο γίνεται πιο πλούσια η παρούσα...



Το κείμενο αυτό γραφτηκε πριν πολλά χρόνια - αλλά προσφέρεται ακόμα για συζήτηση. Οι φωτογραφίες είναι από τον σύγχρονο ναό της κατανάλωσης (ποιος είπε: "τα εμπορικά κέντρα είναι οι καθεδρικοί ναοί της δικής μας εποχής";) - το Athens Mall.

Τυφλός Αντι // ισμός

Για άλλο θέμα ήθελα να γράψω – όμως η επίσκεψη της Κοντολίζα με κάνει να ασχοληθώ με το μόνιμο ερώτημα: πώς μπορεί ένας ορθολογιστής, να είναι αντι-αμερικανός (ή αντι-γάλλος, αντι-τούρκος, αντι-οτιδήποτε); Δηλαδή να είναι εναντίον ενός ολόκληρου έθνους και όλων των πραγμάτων που εκφράζει, κάνει, προτείνει.

Ας πάρουμε το παράδειγμα του Ιράν. Θέλουμε το φανατικό Ιράν των Μουλάδων να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και να αποσταθεροποιήσει όλη μας την περιοχή; (Διότι δίπλα στο Ιράν είναι η Τουρκία… διότι το Ιράν έχει επισήμως δηλώσει ότι θέλει να εξαφανίσει το Ισραήλ… κλπ. κλπ.).

Προφανώς όχι. Και διότι είμαστε (κατά 99%) εναντίον των πυρηνικών (ακόμα και για ειρηνικούς σκοπούς – πράγμα όχι πάντα σωστό…) και γιατί δεν μας συμφέρει μία τέτοια εξέλιξη που θα επιβαρύνει επικίνδυνα την γεωπολιτική ισορροπία στην γειτονιά μας.

Τότε γιατί είμαστε κατά 75% εναντίον της Αμερικανικής πολιτικής στο θέμα αυτό; Μα, διότι είναι Αμερικανική. Και προτιμούμε να είμαστε κόντρα στο ίδιο μας το συμφέρον – παρά υπέρ των ΗΠΑ!

Αντιγράφω από το in.gr:

Σύμφωνα με τα ευρήματα τηλεφωνικού γκάλοπ που έγινε από την εταιρεία GPO με 600 συμμετέχοντες από όλη την Ελλάδα για λογαριασμό του Mega, μόνο το 20% των ερωτηθέντων τάσσεται υπέρ της θετικής ψήφου της Ελλάδας (για την επιβολή οικονομικών κυρώσεων στο Ιράν κατά την συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας), ενώ το 74,8% λέει «όχι».

Όπως αναφέρουν Τα Νέα, κατά των οικονομικών κυρώσεων στο Ιράν τάσσεται και το 60% των ερωτηθέντων ψηφοφόρων της ΝΔ. Ωστόσο, τυχόν αντίθεση της Ελλάδας με τις ΗΠΑ εκτιμάται από το 73,8% των ερωτηθέντων ότι θα βλάψει τη χώρα. Αντίθετα το 20,2% εκτιμά ότι θα την ωφελήσει.

Δηλαδή ενώ ξέρουμε ότι είναι εναντίον του συμφέροντός μας, από σκέτο γινάτι πάμε κόντρα. Ένα τέτοιο πείσμα, εκτός που είναι καρά-παράλογο, είναι και αντεθνικό (εφόσον στρέφεται κατά των συμφερόντων του έθνους).

Αδυνατώ να κατανοήσω αυτή τη στάση, η οποία μόνο από καθαρό φανατισμό μπορεί να προέλθει. (Μου θυμίζει τα σκίτσα του Μωάμεθ…) Για μένα ένας λογικός άνθρωπος κρίνει και αποφασίζει κατά περίπτωση. Στο θέμα του Ιράκ ήμουν αντίθετος με την Αμερικανική πολιτική, όπως ήμουν και με τους βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας. Για λόγους ανθρωπιστικούς, αλλά και πολιτικούς. Σε άλλα θέματα μπορεί να είμαι υπέρ. Είτε διότι μπορεί (ναι, ενδέχεται και αυτό!) οι Η.Π.Α. να έχουν δίκιο, είτε – πιο κυνικά – διότι με συμφέρει. Δεν είναι δυνατόν να βάζω το πείσμα μου πάνω από το δίκαιο ή το συμφέρον!

Κι όμως, όπως προκύπτει από την δημοσκόπηση (αλλά και από την καθημερινή εμπειρία), αυτό κάνουν τα τρία τέταρτα των Ελλήνων. Δεν ξεκινάνε από το μηδέν - να κρίνουν αντικειμενικά και να αποφασίσουν το σωστό, άσχετα από το τι κάνουν οι ΗΠΑ. Όπως οι φανατικοί οπαδοί ακολουθούν τυφλά - έτσι και οι φανατικοί αντί- κάνουν αυτόματα το αντίθετο.

Παλιά στην Γαλλία οι Αριστεροί έλεγαν: "Καλύτερα να έχεις άδικο με τον Σάρτρ, παρά δίκιο με τον Αρόν". (Raymond Aron, τότε αντίπαλος του Sartre, που δικαιώθηκε σχεδόν σε όλες του τις αναλύσεις...) Κι εμείς - καλύτερα άδικο με τους Πέρσες παρά δίκιο με τους Αμερικανούς!

Συγγνώμη – αλλά δεν είναι παράλογη αυτή η στάση;

Μεγάλες Συνωμοσίες

Πριν από λίγο καιρό είχα έρθει σε σύγκρουση με την blade runner (και εν μέρει με την aphrodite) επάνω στο θέμα του Matrix. Συνειδητοποίησα αργότερα τον λόγο: ήταν ότι με ενοχλούνε αφάνταστα οι θεωρίες συνωμοσίας.

Ξέρετε – όλες εκείνες οι απόπειρες να ερμηνευτεί ένα φαινόμενο, όχι με βάση μία ορθολογική ανάλυση των γεγονότων, αλλά με κάποιες (συνήθως παρανοϊκές – το λιγότερο μυθολογικές) ερμηνείες.

Όπως ήδη θα έχετε ακούσει, τον κόσμο δεν τον κυβερνάνε οι εκλεγμένοι πρόεδροι και πρωθυπουργοί του – αλλά οι Επτά Σοφοί της Σιών, το Εβραϊκό Λόμπυ, η Λέσχη Μπίλντεμπεργκ, οι Μασόνοι, οι Ναΐτες Ιππότες, οι Εξωγήινοι, κλπ. αόρατες δυνάμεις.

Πίσω από κάθε θεωρία συνωμοσίας υπάρχει η αρχή ότι τα πράγματα δεν είναι όπως μας τα παρουσιάζουν, ότι «κάτι μας κρύβουν», ότι υπάρχει μία διπλή πραγματικότητα.

Ολόκληρο το Matrix βασίζεται σε μία θεωρία συνωμοσίας. Άσχετα με την βιρτουόζικη σκηνοθεσία και τα ψηφιακά εφέ – η ουσία της ταινίας ήταν η εικονική πραγματικότητα σε αντίθεση με την πραγματική.

Και τώρα μας έρχεται μία άλλη ταινία βασισμένη στο πιο επιτυχημένο συνωμοτικό βιβλίο των τελευταίων ετών – από όπου και το σενάριο της: Ο Kώδικας Ντα Βίντσι.

Το βιβλίο είναι ένα έξυπνο puzzle που ενώνει υπαρκτά στοιχεία (σε νέα ερμηνεία) με ανύπαρκτα, για να δώσει μίαν άλλη εκδοχή όχι μόνο για την εξέλιξη της Χριστιανικής θρησκείας, αλλά και για την πορεία του κόσμου.

Φυσικά τίποτα από όσα ισχυρίζεται το βιβλίο δεν είναι αλήθεια. Όμως ένα μεγάλο ποσοστό από τις δεκάδες εκατομμύρια αναγνώστες του το πίστεψε. (Είναι απίθανο το πόσο έχουμε ανάγκη από τον μύθο, την άλλη εξήγηση. Μας κάνει να νιώθουμε πιο έξυπνοι – διότι εμείς ξέρουμε την πραγματική αλήθεια – κι όχι αυτά που πιστεύουν οι πολλοί…).

Θεωρίες συνωμοσίας έχουν κατασκευαστεί για τα πιο πιθανά και απίθανα πράγματα: από τους εξωγήινους, που κάποτε ήρθαν στην γη (περίπτωση Roswell), ως την δολοφονία του Kennedy και του Παναγούλη. Ευδοκιμούν όπου η πραγματικότητα δεν είναι πολύ σαφής (όπως στις δύο τελευταίες περιπτώσεις), αλλά και σε πράγματα επιστημονικά τεκμηριωμένα και διαφανέστατα. Έχουν αρκετή συγγένεια με τους περιαστικούς μύθους (urban legends), αλλά πάνε σε μεγαλύτερο βάθος και πλάτος. Ένα αρκετά πλήρη κατάλογο, με ανάλυση της κάθε μίας, μπορείτε να βρείτε στην διεύθυνση ΕΔΩ

Για μία σε βάθος ανάλυση του φαινομένου (τι, γιατί και πώς πιστεύουμε) πολύ διαφωτιστικό είναι το οκτασέλιδο άρθρο στην Wiki.

Αλλά πολύ περισσότερα θα βρείτε στο Διαδίκτυο (βρίθει), στην ελληνική τηλεόραση και σε κάθε συζήτηση ελληνικού καφενείου. Η χώρα μας θα πρέπει να κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις διεθνώς στην συνωμοσιολογία. Ό,τι στραβό μας συμβαίνει, οφείλεται στον «ξένο δάκτυλο» ή στα «ξένα κέντρα». (Από στόματος τότε πρωθυπουργού ο λόγος...) Πώς λοιπόν να μην αρχίζει η κουβέντα στο καφενείο με την φράση: «Θα σου πω εγώ τι κρύβεται από πίσω...».

Στο μυαλό του μέσου Έλληνα οι ξένοι κοιμούνται και ξυπνάνε με μία έγνοια: πώς θα μας βλάψουν.

Η τελευταία θεωρία που άκουσα είναι ότι πίσω από την AGB κρύβονται σκοτεινές δυνάμεις (μάλλον Αμερικανικές) που αλλοιώνουν τα νούμερα τηλεθέασης, ώστε να ανεβαίνουν οι αποβλακωτικές εκπομπές, να πολλαπλασιάζονται και να αποκοιμίζουν τον ελληνικό λαό.

Αύριο Τρίτη, 25.4, μετά τις δέκα το πρωί, θα είμαι στην ΝΕΤ (εκπομπή «Συμβαίνει τώρα» με την Πόπη Τσαπανίδου) όπου, με αφορμή την ταινία, θα συζητήσουμε το θέμα.

Ω γλυκύ μου έαρ...

...και εννοώ την άνοιξη... αυτή που γεννάει και τους νεαρούς, ωραίους θεούς οι οποίοι, από τα αρχαιότατα χρόνια, πεθαίνουν, αναγεννιούνται και ανασταίνονται: Όσιρι, Ταμούζ, Άδωνι, Χριστό...


Μία ραψωδία σε τόνους του μοβ που υποδεικνύει μαζί το πένθος και την ανάσταση (της φύσης).


Μία στιγμή έκστασης από δύο ερωτευμένες χελώνες. (Ξέρατε ότι βογγάνε πολύ δυνατά την στιγμή του οργασμού; Κόντεψε να μου πέσει η φωτογραφική μηχανή από τα χέρια).

Καλή Ανάσταση! (της Φύσης).

Αυτή μόνο ανασταινεται - άντε, παρασύρει κι εμάς σε μία ψευδαίσθηση αναγέννησης.


(Φωτογραφίες φετινής εσοδείας).

Πικρές Αλήθειες

Απόσπασμα από τους "Δρόμους":

Δεν είχαμε καλά-καλά βολευτεί στο καινούργιο σπίτι όταν ξέσπασε η μέρα με τα τανκ και τα εμβατήρια. Κυνηγούσα ραδιοφωνικούς σταθμούς για να καταλάβω τι έγινε.

Από καιρό πολλοί μιλούσαν για πραξικόπημα, αλλά η κρατούσα άποψη ήταν δύσπιστη. Όπως μου έλεγε ο Βαγγέλης Γκούφας: «Αυτά συμβαίνουν στους φίλους σου τους Γερμανούς, οι Έλληνες δεν σηκώνουν δικτατορίες». (Ευτυχώς η 21η Απριλίου τον βρήκε στο εξωτερικό).

Κλεισμένος (όπως όλοι) στο σπίτι εκείνη την πρώτη μέρα, θυμήθηκα ένα περίεργο ποίημα που είχα γράψει δύο χρόνια πριν:

Η ομίχλη είχε γεμίσει στάχτη την πόλη,
όταν είδα να ξεπροβάλουν
ο στρατιώτης, ο ναύτης και ο αεροπόρος,
που δεν είχαν χέρια –
που δεν είχαν μάτια –
που είχαν μόνο γαλανόλευκες κονκάρδες
στην κομβιοδόχη του πρωκτού.

Την άλλη μέρα το πρωί σηκώθηκα χαράματα και πήρα τους δρόμους. «Δεν μπορεί», σκεπτόμουνα «από κάπου θα ξεκινήσει η αντίδραση». Οραματιζόμουν ποτάμια λαού να κατηφορίζουν προς το Σύνταγμα σε μία έστω σιωπηλή διαδήλωση διαμαρτυρίας.

Τίποτα. Οι οικοδόμοι, οι μαχητικοί οικοδόμοι που έκαναν τις κυβερνήσεις να τρέμουν, ήταν πρώτοι και καλύτεροι στις δουλειές τους. Οι φίλοι, που τους τηλεφώνησα από το γραφείο, ήταν όλοι στο «περίμενε» και στο «άσε να δούμε». Ήταν ο αιφνιδιασμός, ήταν η κούραση από τις συνεχείς πολιτικές διαμάχες, ήταν η έλλειψη δημοκρατικής παιδείας και ανακλαστικών; Ένιωσα μία πικρή γεύση απογοήτευσης.

Και όπως έτυχε να βρίσκομαι στην πιο κρίσιμη φάση της νέας δουλειάς μου, το έριξα (όπως ειρωνικά έλεγα) στην εργασιοθεραπεία. Ούτε μου πέρασε η ιδέα ότι θα μπορούσα μόνος μου να κάνω αντίσταση. Σίγουρα δεν ήμουν από την πάστα που φτιάχνουν τους ήρωες. Και δεν με παρηγορεί καθόλου το γεγονός ότι άλλα οκτώμισι εκατομμύρια έλληνες σκέφθηκαν όπως εγώ. Ούτε ότι, καθυστερημένα, μετά την κηδεία του Σεφέρη, έκανα μερικά, ελάχιστα.

Έχω γράψει (αλλού) ότι η "αποφράς ημέρα" της νεότερης Ελληνικής ιστορίας δεν ήταν η 21η Απριλίου, αλλά η 22η. Την πρώτη μέρα όλοι αιφνιδιστήκαμε. Αλλά την δεύτερη; Λίγα χρόνια μετά, οι Ταϊλανδοί φοιτητές σταμάτησαν μία δικτατορία με την άμεση κινητοποίησή τους. Ακόμα και στην Κίνα, στάθηκαν ηρωϊκά μπροστά στα τανκ, στην πλατεία Τιεν αν Μεν. Εδώ λαϊκή αντίδραση και κινητοποίηση δεν υπήρξε. Οι άνθρωποι που έκαναν αντίσταση μετριούνται σε δεκάδες.

Έπρεπε να περάσουν έξη χρόνια και να αρθεί ο στρατιωτικός νόμος για να υπάρξουν δύο μαζικές αντιδράσεις. Ενω κατά τις περιοδείες του Πατακού στην ύπαιθρο βλέπαμε (στα επίκαιρα) χιλιόμετρα δρόμων με κόσμο να χειροκροτεί και να ζητωκραυγάζει.

Αρχίσαμε να αποκτούμε δημοκρατική συνείδηση μετά την Χούντα. Ένα Πολυτεχνείο (με ελάχιστη λαϊκή συμμετοχή) δεν μας εξιλεώνει...

To πιο δύσκολο Πάσχα

Τον Μάρτιο του 1994 έμαθα πως έπασχα από καρκίνο του προστάτη. Μετά από την μέτρηση του PSA η διάγνωση επιβεβαιώθηκε και από μία (πολύ οδυνηρή) ιστολογική εξέταση. Αποφασίστηκε, από τους ειδικούς, ότι η καλύτερη και πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση ήταν η ριζική προστατεκτομή. Μετά από έρευνα, κατέληξα στην Πανεπιστημιακή κλινική της Φρανκφούρτης, όπου με εγχείρισε ο καθηγητής Dietger Jonas.

Ανήμερα το Πάσχα του 1994 ήμουν κατάκοιτος, μόλις είχα βγεί από την εντατική. (Η εγχείρηση είναι βαριά). Ένα χρόνο μετά έγραψα ένα χρονογράφημα:

Η βυσσινιά

Πέρυσι έκανα Πάσχα στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου. Από το μεγάλο παράθυρο έβλεπα, ουρά εναέρια, τα αεροπλάνα να προσγειώνονται στο αεροδρόμιο της Φραγκφούρτης. Πονούσα και σκεπτόμουνα παιδικές Πασχαλιές με κουλουράκια και κόκκινα αυγά.

Πριν φύγω είχα αποχαιρετίσει την βυσσινιά του κήπου, ολόφωτη με τα άσπρα της λουλούδια. Δεν ήξερα αν θα την ξανάβλεπα. Τέτοιες ώρες το βλέμμα γίνεται χάδι στα πράγματα που χαιρετάει...

Η βυσσινιά ξανάνθισε φέτος, τις ίδιες μέρες ακριβώς - κι εγώ ήμουν εδώ και την είδα. Αλλά τώρα πια συλλογίζομαι πολύ τις φορές που θα λάμπει χωρίς εμένα.

Kέρδισα ένα χρόνο ζωή. Τι κέρδισα; Ο ισολογισμός αυτού του χρόνου δεν παρουσιάζει καθαρά κέρδη. ’Έλλειμμα ευτυχίας, περίσσευμα οδύνης. Αλλά η βυσσινιά με τα άσπρα λουλούδια είναι έκρηξη φωτός και με θαμπώνει.

«Ζωή να’ ναι κι ότι να’ ναι» έλεγαν οι παλιοί. Φράση ακραιφνώς Ελληνική. Γιατί μόνον οι Έλληνες αγάπησαν τη ζωή απόλυτα, πέρα από ισολογισμούς και αντιλογισμούς. Από τον Όμηρο ως τον Σολωμό: «Γλυκιά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα».

Από τη μαυρίλα έρχομαι εγώ. Σέρνοντας ίσκιους σκοτεινούς, βρίσκομαι πάλι μέσα στη γιορτή της ζωής. Γιατί από τα μυθικά χρόνια δύο είναι οι μεγάλες γιορτές του ανθρώπου - του Φωτός και της Ανάστασης. Όταν αρχίσουν να μεγαλώνουν οι μέρες - εκεί γύρω στις 25 του Δεκέμβρη - και όταν ξανανθίζει η βυσσινιά. Δεν έχει σημασία πως τις ονομάζουν οι διάφορες θρησκείες. Μέσα στα λουλούδια του Επιτάφιου είδε ο Σικελιανός:

το ολόαχνο σμάλτο
του πεθαμένου του Άδωνη ήταν σάρκα
που πόνεσε βαθιά.

Όσο θα ζω θα ξαναγυρίζω στην άνοιξη, την ανθισμένη βυσσινιά και την ποίηση. Γιατί το Ελληνικό Πάσχα είναι χορός ποιητών. Πιο πολύ κι από τα Ευαγγέλια με φέρνουν κοντά του ο Σολωμός, ο Σικελιανός και ο Παπαδιαμάντης.

Αλλά και το μυστικό χθόνιο σκοτάδι, την άλλη πλευρά του «ξανθού Απρίλη», ποιητής το καθήλωσε - βόρειος, ο Έλιοτ:

Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, γεννώντας
Μες απ’ την πεθαμένη γη τις πασχαλιές, σμίγοντας
Θύμηση κι επιθυμία, ταράζοντας
Με τη βροχή της άνοιξης ρίζες οκνές.

Επιστρέφω στο φως - μία μικρή προσωπική Ανάσταση. Προσωρινή. Δεν είναι για μας η αιωνιότητα, μόνον μερικοί κύκλοι. Κάποια μέρα, στο προσκλητήριο των λουλουδιών, δεν θα φωνάξω «παρών».

Aλλά τώρα υπάρχω και βλέπω «φάος ηελίοιο», το φως του Ομήρου..

Και βρίσκομαι αντιμέτωπος με την έκπληξη του ανθρώπου που μετά το σκοτάδι ανακαλύπτει για πολλοστή φορά την ζωή. Την έγραψε ο Σολωμός: «Δεν τόλπιζα νάν’ η ζωή μέγα καλό και πρώτο!»

Από την ανθισμένη βυσσινιά προς όλους: Καλό Πάσχα, αναγνώστες, όπου κι αν είστε!

Ο Αμλέτος στην Σπιανάδα

ΣΤΟ ΝΟΥ ΜΟΥ η λέξη παράδεισος σημαίνει ένα πράγμα: Πασχαλινή Κέρκυρα.

Φαντάζομαι τον παράδεισό μου, σαν παράδεισο των αισθήσεων. Και σ' όλο τον κόσμο, μόνο σ' έναν τόπο, μόνο μία στιγμή το χρόνο, φτάνουν όλες οι αισθήσεις ταυτόχρονα στην κορύφωσή τους.

Μεγάλο Σάββατο πρωί, ώρα εννέα, στη Σπιανάδα.

Η πρώτη ευτυχία έρχεται από την αίσθηση του χώρου. Τι ηδονή για την ψυχή, που έχει χάσει τα μέτρα της ανάμεσα στο συμπιεσμένο και στο απεριόριστο! Εδώ ο χώρος λειτουργεί, αναπνέει. Έχει την άνεση, το ρυθμό και τα όρια που περιμένεις. Αισθάνεσαι τοποθετημένος στις ανθρώπινες συντεταγμένες σου - στις σωστές σου αναλογίες. Τίποτα δε σε πιέζει, όλα γύρω σου σε στηρίζουν, σε πλαισιώνουν. Esplanade, Σπιανάδα. Εδώ η λέξη πλατεία, βρίσκει το πρώτο της νόημα.

Η δεύτερη ευτυχία είναι η όραση.Βλέπεις το κερκυραϊκό φως γλυκό, μελένιο, να χαϊδεύει τις προσόψεις των σπιτιών του Λιστόν. (Α! οι προσόψεις της Κέρκυρας: πίνακες τέχνης και φύσης - όπου τα χρώματα και η υγρασία παίζουν μόνο με τόνους και ημιτόνια). Βλέπεις τον καταγάλανο ουρανό (πάντα είναι γαλανός ο ουρανός το Μεγάλο Σάββατο στην Κέρκυρα - ο Άγιος φροντίζει γι' αυτό), μέσα από τα πορφυρά λουλούδια του δέντρου του Ιούδα. Σε λίγο θα δεις τα χρυσά, τα γαλάζια και τα κόκκινα της λιτανείας.

Πανηγύρι έχει η όσφρηση. Όλη η Κέρκυρα ένας κήπος. Ευωδιάζει τόσο έντονα, που ώρες - ώρες σε ζαλίζει. Πνοές-πνοές έρχονται σαν μικρά κύματα οι μυρωδιές - κάθε λουλούδι, κάθε δέντρο, κάθε πλαγιά και κάθε χωριό της Κέρκυρας σου στέλνει το δικό του μήνυμα.

Όλα όμως θα τα δέσει η ακοή, μόλις από μακριά ακουστούν οι ήχοι της μεγάλης λιτανείας. Το Μέγα Σάββατο οι Κερκυραίοι περπατάνε τον Άγιό τους. Με φιλαρμονική και στολές. Με σεβασμό και έξαρση. Με μουσική.

Μουσική στην Κέρκυρα - που έχει περισσότερες φιλαρμονικές από κινηματογράφους. (Ένας ορισμός του πολιτισμού; Όταν οι ασκούντες την τέχνη ξεπερνάνε τους ακροατές;) Δεν θα ξεχάσω ποτέ κάποιο πρώτο πρωινό ξύπνημα σ' ένα παλιό, πανύψηλο ξενοδοχείο της Σπιανάδας, όταν από κάθε παράθυρο ακουγόταν και άλλη μπάντα.

Στην Κέρκυρα η μουσική δεν είναι απλός ήχος. Γίνεται περιβάλλον. Γίνεται ζωή. Γίνεται - τελικά - οι ακροατές της. Το κοινό δεν είναι δέκτης αλλά τμήμα του έργου.

Κάποτε αυτό θα το πούνε "χάππενινγκ".

Υπάρχει ένα μουσικό κομμάτι που ακούγεται μόνο στην Κέρκυρα, μόνο στη λιτανεία. Ένα κομμάτι μελωδικό σαν τους κήπους της Κέρκυρας, λυπημένο σαν την εβδομάδα των Παθών, λυρικό σαν το ασημένιο φως των ελαιώνων, ρυθμικό σαν το κύμα της θάλασσας. Πένθιμο εμβατήριο από τον "Άμλετ" του Franco Faccio. Οι Κερκυραίοι το λένε απλά "ο Αμλέτος".

Όταν λοιπόν ανυψωθεί ο Αμλέτος σαν λυγμός και σαν έκσταση πάνω από τις κοκκινόχρυσες στολές της Παλαιάς Φιλαρμονικής, η αίσθηση δεν αντέχεται. Η ζωή τεντώνει τόσο μέσα σου, που νομίζεις πως θα σπάσεις από ευτυχία. Σαν πόνος και σαν βάλσαμο ο Αμλέτος κυματίζει πάνω από την πλατεία κι εσύ γεύεσαι τον παράδεισο σ' αυτή τη Γη.

Δεκατρείς φορές έχω ακούσει τον Αμλέτο στη Σπιανάδα και κάθε φορά νομίζω πως η καρδιά μου θα σταματήσει (και ίσως εύχομαι να σταματήσει έτσι!). Αψηφώ την εορταστική ταλαιπωρία, την τουριστική πολυκοσμία, τη βαρβαρότητα των ορεσίβιων (δίπλα στους Επτανήσιους, όλοι εμείς είμαστε αρκούδες). Ό,τι και να γίνεται γύρω, ο Άγιος και ο Αμλέτος νικάνε - και το θαύμα λειτουργεί κάθε Μεγάλο Σάββατο στη Σπιανάδα.

Α, Κέρκυρα-Κέρκυρα, που δεν γνώρισες την τυραννία του Τούρκου και την κακομοιριά του πεύκου. (Το δέντρο-ραγιάς, άμορφο και άσκημο). Πού μαζί με τ' αδέρφια σου νησιά σώζετε το όνομα της ποίησης και της μουσικής στην Ελλάδα.

Κι αν τύχει να είμαι μακριά, όπου κι αν βρεθώ, όταν έρθει Μεγάλο Σάββατο τραγουδάω μέσα μου τον Αμλέτο. Κλείνω τα μάτια και για ένα δευτερόλεπτο το θαύμα συντελείται πάλι.

Ο παλιός Αμλέτος, ο σκοτεινός πρίγκιπας της αμφιθυμίας, πνίγηκε στο φως, τη μελωδία και τη μυρωδιά της άνοιξης. Αμφιβολία καμιά: "γλυκιά η ζωή κι ο θάνατος μαυρίλα".

Ο παράδεισός μου: Φως, ανθισμένη Σπιανάδα και η Παλαιά Φιλαρμονική να παίζει, να παίζει, να παίζει τον Αμλέτο.

...................................................................

Tο κείμενο γράφτηκε το 1980. Έκτοτε ευτύχησα να ξανακούσω αρκετές φορές τον Αμλέτο. Οι δύο ομαδικές φωτογραφίες είναι της Αναστασίας Μπάιλα-Βάιλα, που κάποτε τον εικονογράφησε. H μικρή τουριστική φωτό, δίπλα, δείχνει την Ανάσταση (μοναδική σε όλο τον νησί) στην απέραντη Σπιανάδα.

Η Αέναη Σταύρωση

Στο τελευταίο Discovery and Science, δημοσίευσα ένα άρθρο με τίτλο: «Τα λείψανα μας λείψανε», όπου μιλούσα για το γνωστό θέμα του μουμιοποιημένου Βησσαρίωνα.

Μία από τις θέσεις μου ήταν πως ακόμα και ένας πιστός χριστιανός δεν έχει λόγο να προσκυνάει λείψανα και εικόνες – γιατί πουθενά στα ευαγγέλια δεν υπάρχει τέτοια εντολή του Ιησού.

Έγραψα: «Τι ανάγκη έχει μία θρησκεία τόσο ανθρώπινη και διαυγής στην διδασκαλία της (θυμηθείτε την Επί του Όρους Ομιλία) από θαυματουργά λείψανα; Τίποτα δεν της προσθέτουν, μόνο της αφαιρούν την ποιότητα και την ενάργειά της.

Όμως το πλήθος των αγράμματων και αφελών συρρέει, προσκυνάει και πληρώνει. Ξαφνικά το λείψανο γίνεται τουριστικό αξιοθέατο, οι τοπικοί παράγοντες πανηγυρίζουν, οι επιτήδειοι πλουτίζουν.

Η μεγάλη ευκαιρία για την Ορθόδοξη εκκλησία χάθηκε με την Εικονομαχία. Οι άνθρωποι που ήθελαν να εκσυγχρονίσουν την λατρεία, να καταργήσουν τα ειδωλολατρικά κατάλοιπα (τι άλλο είναι οι εικόνες;) να περιορίσουν τις υπερβολές του μοναχισμού, ηττήθηκαν και πλήρωσαν την ήττα τους με πολύ αίμα. (Δολοφονήθηκαν δεκάκις μύριοι, λένε τα χρονικά της εποχής – εκατό χιλιάδες!).

Κι έτσι οι εικόνες και τα λείψανα βασιλεύουν. Παρόλο που πουθενά στα Ευαγγέλια δεν αναφέρονται. Αντίθετα, στις Δέκα Εντολές υπάρχει απαγόρευση των εικόνων: «Ου ποιήσεις σεαυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμα όσα εν τω ουρανώ άνω και όσα εν τη γη κάτω και όσα εν τοις ύδασιν υποκάτω της γης, ου προσκυνήσεις αυτοίς ουδέ μη λατρεύσης αυτοίς».

Δέχθηκα διάφορες επιθέσεις αλλά η πιο ενδιαφέρουσα ήταν από κάποιον που μου έγραψε ότι δεν δικαιούμαι να ομιλώ. Παραθέτω απόσπασμα από το email του: «Τα όσα είπες, ΟΥΤΕ ΩΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ θα μπορούσες να τα πεις. Γιατί ΚΑΝΕΝΑΣ Χριστιανός δεν θα έγραφε τόσα αντιχριστιανικά πράγματα. Προτεστάντης, ναι. Χριστιανός, όχι».

Γεμάτος απορία απάντησα: «Οι Προτεστάντες δεν είναι Χριστιανοί; Ποιος το αποφάσισε αυτό; Απίθανο!»

Για να πάρω την εξής απάντηση: «Με την ευρεία έννοια για τον κάθε άσχετο με το Ορθόδοξο δόγμα, Χριστιανός είναι όποιος δηλώνει ότι δέχεται τον Χριστό. Σήμερα πολλοί αλλόθρησκοι υποστηρίζουν ότι είναι Χριστιανοί. Όμως το κριτήριο για να γίνει αποδεκτός ένας τέτοιος ισχυρισμός, είναι κατ' αρχήν, το πόσο προσκολλημένοι είναι οι άνθρωποι αυτοί στους λόγους του Χριστού και τις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων, και το κατά πόσον μπορούν να αποδείξουν την έγκυρη διαδοχή τους από τους αποστόλους.

Όμως ΜΟΝΟ η ΜΙΑ Εκκλησία που άφησε ο Κύριος από τον 1ο αιώνα ως σήμερα ΑΔΙΑΣΠΑΣΤΑ έχει το αποκλειστικό δικαίωμα να ονομάζεται έτσι. Πώς να το πούμε; Έχει τα "νομικά δικαιώματα", το "κόπυ ράιτ" αυτής της ιδιότητας! Δεν μπορώ εγώ να εμφανίζομαι ως Νίκος Δήμου, αξιώνοντας ότι κατέχω τη θέση του Νίκου Δήμου! Εσύ είχες αυτή την ταυτότητα κάτι δεκαετίες πριν από εμένα. Είτε αυτό, είτε η χρήση της ιδιότητας του Σώματος του Χριστού από οποιαδόποτε άλλη ομάδα πλην της αρχικής, αποτελεί ΠΛΑΣΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ ή ΑΝΤΙΠΟΙΗΣΗ. Σαν να μπω δηλαδή στο δικό σου μπλογκ, και να γράφω με το όνομά σου διάφορα πράγματα διαφορετικά από τις δικές σου θέσεις. Πώς θα σου φαινόταν;

Δεν είναι δυνατόν να το παίζουν όλοι "χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη". Πώς δηλαδή ο Προτεσταντισμός που εμφανίσθηκε τον 16ο αιώνα, μπορεί να αξιώσει Χριστιανικότητα, όταν η Εκκλησία είναι ΜΙΑ μόνο, και ο Προτεσταντισμός δεν έχει σχέση με αυτήν;».

Απάντησα ότι τα ίδια επιχειρήματα φέρνει και η Καθολική Εκκλησία, που ισχυρίζεται ότι είναι η αρχαιότερη, ότι την θεμελίωσε ο Απόστολος Πέτρος («σε αυτή τη Πέτρα θα οικοδομήσω» είχε πει ο Χριστός). Για να πάρω την απάντηση ότι:

«Μόνο που το "πρωτείο του Πέτρου" δεν είναι δόγμα της "Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας", η οποία είναι φυσικά σήμερα γνωστή κυρίως ως "Ορθόδοξη". Το "πρωτείο του Πέτρου" είναι ένα ΑΣΤΗΡΙΚΤΟ και ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ δόγμα της αίρεσης του Παπισμού, η οποία δημιουργήθηκε ως ανεξάρτητη αίρεση κατά τον 10ο αιώνα».

Οι Διαμαρτυρόμενοι δεν είναι λοιπόν Χριστιανοί και οι Καθολικοί είναι αιρετικοί. Για τους Ορθόδοξους. Και αντίστροφα για τους Καθολικούς οι άλλοι είναι απέξω. Ο καθένας πιστεύει ακράδαντα πως έχει πάρει το μονοπώλιο, την αποκλειστική αντιπροσωπεία, το copyright. Kι έτσι, οι μεν αποβάλλουν τους δε από την εκκλησία Εκείνου που δίδαξε την αγάπη.

Όλες αυτές οι δογματικές έριδες απλά αμαυρώνουν το μήνυμα του Χριστιανισμού. Αμφιβάλλετε ότι αν ξαναρχόταν ο Χριστός, θα τους κυνηγούσε όλους με το φραγγέλιο, όπως έδιωξε τους εμπόρους από τον ναό;

Μισαλλοδοξία, οίηση, φανατισμός! Τώρα που άρχισε η Μεγάλη Εβδομάδα, ίσως είναι χρήσιμο να συνειδητοποιούμε ποιοι πραγματικά σταυρώνουν ξανά και ξανά τον Χριστό.


Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco): Σταύρωση με Δωρητές. Μουσείο του Λούβρου.

Απαγορεύσεις

Χαζεύω ηλεκτρονικά στην Στουρνάρη. Εδώ και χρόνια είναι η αγαπημένη μου βόλτα – ιδίως τα Σάββατα το πρωί. Πάω πολύ νωρίς, πριν γίνει αδιάβατος ο δρόμος από τα τριπλοπαρκαρισμένα αυτοκίνητα.

Ψηλά, κοντά στην πλατεία Εξαρχείων, με σταματάει μία νέα κοπέλα – γύρω στα 25. Χλωμή και με ατημέλητα ξανθά μαλλιά. Χωρίς να με κοιτάει μου λεει χαμηλόφωνα: «Κύριε βρίσκομαι σε δύσκολη θέση. Έχω ήδη συμπτώματα στέρησης. Μαζεύω χρήματα για να πάρω τη δόση μου – σας παρακαλώ, βοηθείστε».

Την ώρα που μιλάει βλέπω ότι τα χέρια της τρέμουν ανεπαίσθητα. Τα μάτια της είναι αλλού. Έχω την αίσθηση ότι μου λέει την αλήθεια.

Κινηματογραφικά περνάνε από το μυαλό μου διάφορες εναλλακτικές λύσεις. Να της κάνω ένα σύντομο κήρυγμα για τις βλαβερές συνέπειες των ναρκωτικών, να της πω «δεν σου δίνω για να τα κόψεις», να της συστήσω μία φίλη μου που εργάζεται σε κοινότητα απεξάρτησης... Και τελικά βγάζω και της δίνω. Χάνεται μέσα στον κόσμο.

Δεν ξέρω ακόμα αν έκανα καλά – είδα όμως τόσο έντονα την ανάγκη της...

Πηγαίνω κατά καιρούς στην Ομόνοια – η γυναίκα μου εργάζεται στην Πολυκλινική. Καμιά φορά, όταν έχει απογευματινό ιατρείο, πηγαίνω και βράδυ. Όλη μέρα – αλλά περισσότερο το βράδυ – περιφέρονται σαν ζόμπι στρατιές ναρκομανών. Με βλέμμα απλανές και ασταθή βήματα τριγυρνάνε. Μερικές φορές σωριάζονται – όπου βρούνε.

«Μάστιγα τα ναρκωτικά» γράφουν οι εφημερίδες, απηχώντας την γνώμη του μέσου πολίτη, που τρέμει για τα παιδιά του. Όσα όμως επίθετα και να τους κολλήσουμε δεν θα φύγουν. Ούτε με εξορκισμούς, ούτε με παραινέσεις. Άλλωστε, συνοδεύουν τον άνθρωπο από τα πρώτα του βήματα στον κόσμο. Παραισθησιογόνες ουσίες χρησιμοποιούσαν όλοι οι πολιτισμοί, αρχαίοι και νέοι, πρωτόγονοι και πολιτισμένοι. Εθιστικές ουσίες επίσης. Μερικές από αυτές είναι νόμιμες αν και πολύ πιο βλαβερές από τις παράνομες. Π. χ. το τσιγάρο και το αλκοόλ. (Για το τσιγάρο και τα υπόλοιπα κάνετε κλικ σε ένα κείμενό μου ΕΔΩ).

Τα προγράμματα απεξάρτησης έχουν τελική επιτυχία γύρω στο 3%. Ας αφήσουμε που ποτέ δεν θα είναι αρκετά για να καλύψουν όλους τους χρήστες. Κι εκεί έχει δημιουργηθεί μία ύποπτη βιομηχανία με αμφίβολα οφέλη...

Απελευθέρωση; Μοιάζει η πιο ορθολογική λύση. Οι μόνοι που έχουν σίγουρα να χάσουν είναι οι έμποροι και οι κρατικοί λειτουργοί (μπάτσοι, δικαστές, κλπ) που λαδώνονται από αυτούς. Άλλωστε η απαγόρευση είναι σχετικά πρόσφατη υπόθεση. Αμερικάνικη εφεύρεση. Ξεκίνησε μετά τον Β΄ παγκόσμιο – μερικοί λένε με πίεση της Μαφίας, που είχε χάσει τα έσοδα της ποτοαπαγόρευσης και ήθελε να ρεφάρει.

Η ποτοαπαγόρευση αποτελεί ένα καλό μοντέλο σκέψης για το πρόβλημα – δεν μείωσε καθόλου την κατανάλωση αλκοόλ – αύξησε μόνο τα κέρδη των εμπόρων...

Δεν είμαι ειδικός και δεν έχω τελεσίδικη άποψη. Νομίζω όμως ότι έκανα καλά σήμερα το πρωί που έδωσα αυτά τα χρήματα στην κοπέλα. Αν δεν υπήρχε απαγόρευση, μπορεί να χρειαζόταν πολύ λιγότερα. Ή και καθόλου, αν πήγαινε σε ένα νοσοκομείο όπου θα ήταν καταχωρημένη...

Το ταξίδι

Όνειρο απίστευτο η λιόχαρη μέρα! Κι εγώ κι η Αννούλα
λίγοι παλιοί σύντροφοί μου και κάποιες κοπέλες μαζί,
μπήκαμε μέσα σε μια γαλανή, μεθυσμένη βαρκούλα,
μπήκαμε μέσα και πάμε μακριά στης Χαράς το νησί.

Ούτ' ένα σύννεφο κι ούτ' ένας μαύρος καπνός στον αγέρα,
πλάι μας στήθη ερωτιάρικα κι άσπροι χιονάτοι λαιμοί,
φως στα μαλλιά τα ξανθά, φως στο πέλαγο, φως πέρα ως πέρα,
μα ποιος επήγε ποτέ του μακριά στης Χαράς το νησί;

Ω! τι με νοιάζει κι αν πάμε ως εκεί; τι με νοιάζει; Γελάει
όλ' η γλυκιά συντροφιά μου, γελά η θλιμμένη ζωή,
στ' άπειρο μέσα κυλάμε, κι η Αννούλα τρελά τραγουδάει.
Όπου και να 'ναι μακριά, θα φανεί της Χαράς το νησί.

(Εδώ βουρκώνω):

Όπου και να 'ναι μακριά, θα φανεί της Χαράς το νησί.



Δεν θέλω άλλα σκουπίδια!

Ξαφνικά θυμήθηκα ένα από τα λίγα ποιήματα που ξέρω απέξω. Είναι "Το Ταξίδι" του ξεχασμένου σήμερα ποιητή Λάμπρου Πορφύρα (ψευδώνυμο του Δημήτρη Σύψωμου).

Είχα δεκαετίες να το ανακαλέσω. Λοιπόν αυτό το ποίημα, αφελές, τραγουδάκι, μου δίνει μία απίθανη αίσθηση ευτυχίας, χαράς, ανάτασης. Δεν ξέρω αν έτσι το νιώθουν και οι άλλοι. Αλλά σας το χαρίζω με αγάπη, αυτή την γκρίζα μέρα.

Le Royaume des Poubelles

Κι ενώ εμείς συζητάμε για φιλμική τέχνη και άλλα υψηλόφρονα, η Αθήνα – όλη η Ελλάδα – πνίγεται στο σκουπίδι.

Το πρωί ξύπνησα με πρησμένα μάτια. Πήγα το απόγευμα στον οφθαλμίατρο ο οποίος με πληροφόρησε ότι οι αλλεργίες έχουν πάρει μορφή επιδημίας.

Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι για μένα αρκετή απόδειξη ότι έχουμε όλοι αποτύχει. Ως πολίτες, ως τοπική αυτοδιοίκηση, ως κράτος.

Πως καταφέρνουν μωρέ οι Κουτόφραγκοι και όχι μόνο κρατάνε τις πόλεις τους καθαρές – αλλά βγάζουν και λεφτά από τα σκουπίδια;

Κι εμείς δεκαετίες τώρα τσακωνόμαστε για το αν και πού θα γίνει χωματερή. Κανείς δεν την θέλει και κανείς δεν έχει την δύναμη να την επιβάλει. Έτσι έγινε όλη η χώρα μία χωματερή.

Κάθε μέρα πληρώνουμε πρόστιμο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον Κουρουπητό – το καρκίνωμα της Κρήτης.



Στο μεταξύ έχουν δημιουργηθεί αιμοβόρες μαφίες γύρω από το σκουπίδι. Οι μόνιμοι σκουπιδιάρηδες εργάζονται σε γραφεία. Άλλοι, ωρομίσθιοι ή ημερομίσθιοι, τα μαζεύουν. Οι οποίοι δεν θα ωφεληθούν από τις ειδικές ρυθμίσεις για τα βαρέα και ανθυγιεινά.

(Άλλη πληγή αυτά! Στο «Ειρωνικό – Νεοελληνικό – Λεξικό» έγραφα: Βαρέα και ανθυγιεινά: Βασικά όλα τα επαγγέλματα – η δουλειά αυτή καθ’ αυτή κουράζει και αρρωσταίνει. Να ληφθεί υπόψη στο νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο).

Γιατί – γιατί δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε και να λύσουμε ένα πρόβλημα που μας αρρωσταίνει, μας ρεζιλεύει, μας σκοτώνει; Κάθε τρεις και δύο, βουνά τα σκουπίδια στους δρόμους. Και κάθε ταξίδι στην Ελλάδα γίνεται από χωματερή σε χωματερή.

Με αυτά και με αυτά νάμαστε πάλι στην τελευταία θέση της Ευρώπης από ποιότητα ζωής (σημερινές εφημερίδες).

Ξέρω, τα έχουμε ξαναπεί αυτά, συζητώντας για την πόλη Kulmbach… Αλλά η μυρωδιά των σκουπιδιών είναι τόσο δυνατή, που δεν με αφήνει να γράψω τίποτα άλλο.

Η χρεοκοπία του ορθού λόγου. Δέκα εκατομμύρια άνθρωποι είμαστε ανίκανοι να διαχειριστούμε τα απορίμματά μας.

Βρωμάμε σαν χώρα!

(Και μετά λένε εμένα Ανθέλληνα, όταν αγανακτώ με τα χάλια μας!)



Ο τίτλος, για λόγους class, σημαίνει: το Βασίλειο των Σκουπιδοτενεκέδων στα Γαλλικά. (Δεν υπάρχει λέξη για την χωματερή).H γελοιογραφία του Πετρουλάκη από την Καθημερινή.

Πάθος στην οθόνη

Ξέρω πως οι ταινίες για τις οποίες θα μιλήσω εδώ δεν είναι οι καλύτερες στην ιστορία του κινηματογράφου. Πως δεν συγκρίνονται με το Θωρηκτό Ποτέμκιν, τον Πολίτη Καίην, τις δημιουργίες του Κιούμπρικ ή του Χίτσκοκ (δύο πολυαγαπημένοι σκηνοθέτες).


Αλλά είναι οι ταινίες που έχω δει άπειρες φορές (ούτε θυμάμαι πόσες) στον κινηματογράφο πρώτα, σε βίντεο μετά και στο home cinema τα τελευταία χρόνια. Οι πρώτες που φρόντισα να αποκτήσω σε VHS και μετά σε DVD. Και αυτές που όσες φορές και να τις ξαναδώ με μαγεύουν. Ακόμα κι όταν δεν τις βλέπω, αλλά τις θυμάμαι, νιώθω την μαγεία τους μέσα μου.


Casablanca: Η πιο ερωτική ταινία της ιστορίας. Με δύο τέλειους ήρωες – το Χάμφρεϋ Μπόγκαρτ στην καλύτερή του στιγμή και την Ίνγκριντ Μπέργκμαν. Και με ένα τέλειο καστ – Κλώντ Ραίηνς, Πωλ Χενράιτ, και το τραγούδι που με κάνει να βουρκώνω – As time goes by.


(Όχι – ποτέ δεν είπε ο Μπόγκαρτ τη φράση: Play it again, Sam).

Με μία υπέροχη ατμόσφαιρα, φτιαγμένη στο στούντιο – πιο εξωτική από την πραγματική Καζαμπλάνκα. (Αν πάτε, θα απογοητευθείτε!). Και με τον πιο μεγάλο πλατύ, άπειρο έρωτα σε όλη την ιστορία του κινηματογράφου, παιγμένο με τέτοια ένταση, που καίει την οθόνη.

Casablanca, η μαγική.




Το άλλο φιλμ είναι το «Όσα παίρνει ο Άνεμος». Η πιο ρομαντική ταινία όλων των εποχών. Με φόντο ιστορικό, πόλεμους, στρατιές, σκλάβους, πυρκαγιές, μάχες. Στον αριστοκρατικό Νότο των Ηνωμένων Πολιτειών, σε βίλες νεοκλασικές με νευρωτικές κυρίες που φοράνε κορσέδες και κρινολίνα.

Η Βίβιεν Λη υπέροχη σαν πεισματάρα Σκάρλετ και απέναντί της ο γόης, ειρωνικός και γοητευτικός, Κλαρκ Γκέημπλ. (Frankly, my dear, I don’t give a damn!). Κι εδώ μία τέλεια διανομή – ξεχωρίζουν ο Λέσλυ Χάουαρντ και η Ολίβια ντε Χάβιλαντ. Μνημειώδης η μουσική του Μαξ Στάινερ – ίσως η σημαντικότερη που γράφτηκε για ταινία.


Gone with the Wind, η ρομαντική.

Δύο ταινίες μύθοι, που όταν παίζονται (συνεχώς) και ξαναπαίζονται, γοητεύουν όλες τις γενιές (τώρα ήδη τέσσερις!) άσχετα από την ηλικία τους και την εποχή τους.

Κι εδώ θα προσθέσω μία τρίτη. Δεν είναι στο ίδιο επίπεδο – αλλά πενήντα χρόνια τώρα είμαι ερωτευμένος με την πρωταγωνίστριά της: την Ρίτα Χαίηγουωρθ. Στην Γκίλντα (παλιά την προφέρανε Τζίλντα) έχει δώσει το οριστικό – για μένα – sex symbol. Δέκα ξενέρωτες Μαίρυλην μαζί, δεν την φτάνουν. Ίσως η μόνη που την άγγιξε κάποτε, να ήταν η ψυχρή πρασινομάτα Λωρήν Μπακώλ.

Τέτοιες ιστορίες πάθους και έρωτα δεν ξαναγυρίστηκαν. Όπως λεν και οι Αγγλοσάξονες: «They don’t make them like that, anymore».

Τώρα εσείς, οι νεότεροι, μπορεί και να μην ξέρετε για τί πράγμα μιλάω. Αν έτσι συμβαίνει, ψάξτε να βρείτε αυτές τις ταινίες (πανεύκολο μέσω Internet) και μετά μου γράφετε...