Την ιστορία με τα Δανέζικα σκίτσα και τους Ισλαμιστές την ξέρετε. (Λεω σκίτσα και όχι γελοιογραφίες, γιατί τα περισσότερα ΔΕΝ είναι γελοιογραφικά. Αλλά η Μουσουλμανική θρησκεία απαγορεύει όλες τις απεικονίσεις του Προφήτη).
Δεν έχω τίποτα να προσθέσω στα όσα μεταδίδουν τα ειδησεογραφικά πρακτορεία. Με ενδιαφέρει αποκλειστικά η ουσία της υπόθεσης.
Εδώ συγκρούονται δύο αρχές – που και οι δύο, με κάποιον τρόπο, είναι θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.
1. Το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης
2. Ο σεβασμός στην προσωπικότητα (και άρα στην πίστη) του άλλου.
Έτσι δικαιολογούνται και οι εντελώς αντιφατικές τοποθετήσεις πολιτικών. Π. χ. ο υπουργός Εσωτερικών της Γαλλίας Ν. Sarkozy είπε: «Η ελευθερία της έκφρασης δεν είναι θέμα προς διαπραγμάτευση και δεν βλέπω κανένα λόγο να δοθεί σε μια θρησκεία κάποια ιδιαίτερη μεταχείριση». Αντίθετα ο υπουργός εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας Jack Straw, δήλωσε ότι «η αναδημοσίευση αυτών των σκίτσων υπήρξε προσβλητική, αναίσθητη, ασεβής και λανθασμένη».
Μία βασική ηθική αρχή λεει πως η ελευθερία του ενός σταματάει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου. Ισχύει εδώ;
Στην σημερινή Herald Tribune δημοσιεύεται άρθρο του Μουσουλμάνου διανοούμενου και καθηγητή στην Οξφόρδη Tariq Ramadan που εξηγεί ότι οι Μουσουλμάνοι δεν κατανοούν την αρχή της απόλυτης ελευθερίας του Λόγου – τόσο απόλυτης, που να υπερισχύει των οσίων και ιερών. Ότι σαφώς εδώ χρειάζεται να αναπτυχθεί μεγαλύτερη προσέγγιση των δύο κόσμων, που αυτή τη στιγμή δεν καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλο. Κι ότι το ζήτημα δεν είναι νομικό αλλά θέμα σεβασμού στην ιδιαιτερότητα του διαφορετικού. Ρωτάει: «Άραγε πρέπει να προσβάλω ανθρώπους, επειδή έχω το δικαίωμα να το κάνω;».
Βέβαια εδώ στην Ελλάδα έχουμε ζήσει ανάλογες στιγμές: με την αφαίρεση του «βλάσφημου» πίνακα από την έκθεση Outlook, την καταδίκη του Αυστριακού καρτουνίστα Hanterer για προσβολή του Ιησού – και παλιότερα την απαγόρευση προβολής της ταινίας «Τελευταίος πειρασμός» λόγων αντιδράσεων φανατικών...
Τελικά η ελευθερία της έκφρασης ούτε στην Δύση δεν είναι απόλυτη. Έχει περιορισμούς – ακόμα και νομικούς. Δεν δικαιούμαι να προσβάλω και να συκοφαντώ – κι αν το κάνω τιμωρούμαι από τα δικαστήρια.
Αλλάζει τίποτα όταν το υβριζόμενο σύμβολο δεν ανήκει στον δικό μας χώρο;
Υ. Γ. H φωτογραφία (που δίνει και τον τίτλο) τραβήχτηκε το 1985 στην Αλάμπρα – αυτό το κόσμημα ενός μεγάλου και ανεκτικού πολιτισμού, του αραβοισπανικού της Ανδαλουσίας. Όπου αδερφωμένοι μουσουλμάνοι, χριστιανοί και εβραίοι έστησαν στην Κόρδοβα το πρώτο πανεπιστήμιο της Ευρώπης και άφησαν λαμπρά μνημεία λόγου και τέχνης. Όταν συμπληρώθηκε η Reconquista (ανακατάληψη - με την πτώση της Γρανάδας, το 1492) από τους reyes catolikos Φερδινάνδο και Ισαβέλλα, συντελέστηκε αυτό που ο Λόρκα ονόμασε: «το μεγαλύτερο πολιτιστικό έγκλημα στην ιστορία της Ευρώπης».
140 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου